راز خودزنی ایران در بازی با قطر چه بود

تیم ملی فوتبال ایران چهارشنبه در شبی که می‌توانست به رویایی‌ترین شب ۵۰ سال اخیر فوتبال ایران تبدیل شود، با نتیجه سه بر دو در دیدار نیمه‌نهایی جام ملت‌های آسیا – ۲۰۲۳ مقابل قطر شکست خورد تا از رسیدن به فینال و رویارویی با اردن باز بماند.

این شکست در شرایطی رقم خورد که ایران در نیمه نخست خیلی زود در دقیقه شش توسط سردار آزمون به گل رسید و پس از آن چند موقعیت گل‌زنی داشت، اما چینش جدید و تهاجمی ایران باعث شد که ایران در فاز تدافعی عملکرد مناسبی نداشته باشد و در نهایت با شکست دو بر یک به رختکن برود.

ترکیبی جدید در مهم‌ترین دیدار

درست است که ایران نسبت به دیدار مقابل ژاپن تنها دو تغییر داشت و مهدی طارمی به جای محبی و احسان حاج‌صفی به جای میلاد محمدی به میدان رفتند، درست است که فورمیشن بازیکنان همچنان ۱-۳-۲-۴ بود و با همان چینش بازی با ژاپن و همه بازی‌های دوره امیر قلعه‌نویی به مصاف قطر رفتیم، اما چند تفاوت مهم و اساسی وجود داشت.

هدردادن طارمی!

مورد اول، دورکردن مهدی طارمی از دروازه و قراردادن او در پست وینگر چپ به جای محمد محبی بود. این تصمیم در شرایطی گرفته شد که مهدی طارمی در دوره حضور امیر قلعه‌نویی، همیشه پشت مهاجم هدف ایران و به صورت آزاد بازی می‌کرد و اجازه سرک‌کشیدن به تمام نقاط زمین را داشت. با این حال سرمربی تیم ملی در چنین بازی مهمی تصمیم گرفت که برای اولین بار جای مهدی طارمی را تغییر دهد که تصمیمی پرریسک و خطرناک، خصوصا در زمان انتقال منفی (بازگشت به فاز دفاعی) تیم‌ملی بود. همین موضوع باعث شد مهدی طارمی نتواند در پستی که شاید آخرین بار چهار سال پیش در آن بازی کرده بود، عملکرد خوبی داشته باشد و یکی از شب‌های پرانتقادش را پشت سر بگذارد.

در کنار دورکردن مهدی طارمی از دروازه که او را در امر گل‌زنی ناکام گذاشت، طارمی بازیکنی نیست که در پست وینگر چپ بتواند در انتقال منفی در فاز تدافعی عملکرد مناسبی داشته باشد و عجیب است که چرا این موضوع توسط کادر فنی نادیده گرفته شد؛ شاید آن‌ها پس از برد مقابل ژاپن، قطر را دست کم گرفته بودند. همین موضوع باعث شد که ایران در نیمه نخست با نفوذ‌های متعدد بازیکنان قطر از سمت چپ دفاعی ایران مواجه شود و خط دفاعی ایران که میانگین سنی بالایی هم داشت، مقابل بازیکنان سرعتی حریف به مشکل بربخورد.

کلید پنهان قلعه‌نویی گم شد

از زمانی که امیر قلعه‌نویی از سامان قدوس به عنوان پستی مشابه پست شماره ۸ در کنار سعید عزت‌اللهی استفاده کرد، آهنگ بازی تیم‌ملی بهتر شد و شاید این تصمیم قلعه‌نویی، بهترین و هوشمندانه‌ترین تصمیم او در دوره جدیدش بود؛ چرا که قدوس با وجود کیفیت بالایی که در همه این سال‌ها داشت، جایی در ترکیب اصلی تیم‌ملی نمی‌یافت.

نقش سامان قدوس در پست شماره ۸ در تیم‌ملی امیر قلعه‌نویی از همه بازیکنان کلیدی‌تر است و او به بازیکنی بدون جایگزین در ترکیب ایران بدل شده است. برای یادآوری بدون جایگزین بودن سامان قدوس کافی است بازی ایران – ازبکستان در مقدماتی جام جهانی ۲۰۲۶ را به یاد بیاورید. ایران در آن بازی در نیمه نخست با حضور قدوس برتری مطلق داشت و با نتیجه ۲ بر صفر نیمه اول را به پایان رساند، اما پس از مصدومیت این بازیکن و تعویض‌شدنش در نیمه دوم، ازبکستان بازی را به دست گرفت و نهایتا ایران به‌سختی توانست با یک تساوی دو بر دو آن بازی را به پایان برساند.

با این حال امیر قلعه‌نویی در بازی با ژاپن، با توجه به محرومیت مهدی طارمی مجبور شد که سامان قدوس را به جای طارمی بازی دهد و از امید ابراهیمی در کنار سعید عزت‌اللهی استفاده کند؛ تدبیری که در آن بازی به‌خوبی جواب داد و ایران با نمایشی فوق‌العاده توانست ژاپن را با نتیجه دو بر یک شکست دهد. آن پیروزی باعث شد که امیر قلعه‌نویی نقش مهم سامان قدوس در کمربند میانی ایران را نادیده بگیرد و دوباره از این بازیکن در پست هافبک تهاجمی استفاده کند که باعث شد قدوس نتواند عملکرد خوبی در نیمه اول از خود نشان دهد.

راهکار قلعه‌نویی در نیمه دوم چه بود؟

راهکار سرمربی تیم‌ملی در نیمه دوم برای حل مشکلات تیمش ساده بود. او با یک تعویض به همان چینش سابقش بازگشت. برای این کار امید ابراهیمی جایش را به محمد محبی داد تا طارمی و قدوس به پست همیشگی‌شان برگردند و آهنگ بازی تیم‌ملی درست شود. این تصمیم جواب هم داد و ایران در نیمه دوم سوار بر بازی شد و موقعیت‌های متعدد زیادی ایجاد کرد، اما بدشانسی اجازه نداد که ایران جز یک پنالتی که در ابتدای نیمه دوم به گل تبدیل شد، به گل دیگری برسد و در نهایت با دریافت گل سوم با نتیجه سه بر دو شکست خورد.

واکنش قلعه‌نویی به آنالیز اشتباه قطر

امیر قلعه‌نویی در نشست خبری پس از بازی از عملکرد بی‌نقص و غیر قابل انتقاد تیمش در نیمه دوم صحبت کرد که درست هم بود، اما تکلیف نیمه اول که تیم ملی بازی برده را با باخت به رختکن رفت، چه می‌شود؟

خبرنگار سی وی نت در نشست خبری پس از این دیدار این موضوع را برای امیر قلعه‌نویی مطرح کرد و از او پرسید که آیا آنالیز اشتباهی از قطر داشته‌اند که مجبور به تغییر پست بازیکنان در نیمه دوم شده است؟ پاسخ امیر قلعه‌نویی، اما کمی عجیب بود و او این موضوع را رد و از آنالیز بسیار خوبشان از قطری‌ها صحبت کرد.

با این حال نتیجه و عملکرد ایران مقابل قطر در نیمه اول گویای همه چیز بود و به‌وضوح دست کم گرفتن توانایی‌های قطری‌ها را نشان می‌داد. جالب است که مارکس لوپس، سرمربی قطر، در نشست خبری پس از بازی به فضای بین وینگر و مدافعان کناری ایران اشاره کرد. او گفت: تلاش کردیم در خط حمله با سرعت زیادی بازی کنیم. اکرم عفیف بازیکنی متفاوت است و از کیفیت او بهره بردیم. بازیکنان ما تلاش کردند فضایی پشت مدافعان ایران پیدا کنند که گاهی شرایط برای ما خوب پیش می‌رفت.

در هر صورت جام ملت‌های آسیا – ۲۰۲۳ برای ایران با تلخی هر چه تمام‌تر به پایان رسید و تیم‌ملی نتوانست به حسرت ۴۹ ساله‌اش را پایان دهد. با این حال بهتر است که کادر فنی تیم‌ملی روی نقاط ضعف تیم‌ملی در مباحث فنی و روانی توجه کند و خودش را هم از بند اتفاقات گذشته – چه جام ملت‌های ۲۰۲۳ و چه جام ملت‌های ۲۰۰۷ – رها کند. در حال حاضر همه منتظر تغییر نسل تیم ملی مسن ایران‌اند و برای کمتر کسی از اهالی فوتبال مهم است که در گذشته چه کم‌لطفی‌ای در حق کادر فنی تیم‌ملی شده است؛ چرا که حالا فرصتی دوباره به این کادر داده شده است.