اهمیت نیتروژن + فروش نیترات آمونیوم قیمت روز
نیتروژن کلیدی ترین نقش را در رشد گیاهان دارد. و بیشترین درصد اندام هوایی گیاهان را تشکیل می‌دهد. در صورت عدم مصرف بهینه کودهای نیتروژنی کشاورز با بیشترین کاهش تولید مواجه است. در بین غلات برنج و ذرت به دلیل داشتن عملکرد بالاتر بعد از نیتروژن نسبت به پتاسیم و روی پر نیازتر می‌باشند. حلالیت و تحرک بالای نیتروژن در خاک باعث شده، که زمان مصرف آن برای موفقیت در تولید دانه و پروتئین از اهمیت ویژه ای برخوردار باشد. پس شناخت کودهای نیتروژنی برای گندم از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد.
بهترین زمان مصرف کود نیتروژنی در چهار مرحله رشدی گیاه است به این ترتیب:
- یک چهارم مقدار نیتروژن کل قبل از کاشت
- یک چهارم در زمان پنجه زنی
- یک چهارم در مرحله تشکیل ساقه
- مرحله آخر گلدهی
در مزارعی که زردی و رنگ پریدگی به دلیل کمبود نیتروژن دارند کود نیترات آمونیوم سریع تر از اوره باعث رفع کمبود می‌شود. به دلیل حلالیت بیشتر نیترات آمونیوم نسبت به اوره مصرف اوره قبل از کاشت و نیترات آمونیوم در مرحله سرک بهتر است. میزان مصرف اوره حداکثر ۳۰۰ تا ۴۰۰ کیلوگرم در هکتار با درصد کربن آلی کمتر از یک درصد بوده و مصرف آن باید به صورت تقسیط باشد. در صورتی که اگر درصد کربن آلی خاک بیش از یک درصد باشد از مقدار اوره مصرفی ۲۵ درصد کاسته می‌شود.
شناخت کودهای نیتروژنی برای گندم
معرفی کود اوره
اوره از ترکیب آمونیاک و گاز کربنیک در شرایط حرارت و فشار بالا تولید می‌شود و درصد نیتروژن آن دو برابر سولفات آمونیوم(۲۱ درصد) است. اوره از نظر مقدار نیتروژن بهترین کود جامد نیتروژنی است. اوره در خاک به کربنات آمونیوم هیدولیز می‌شود که یا مستقیم توسط گیاهان جذب شده و یا توسط میکروارگانیسمها به نیترات تبدیل و بعد به مصرف گیاه می‌رسد.
اوره به صورت دانه های سفید کوچک است و اصطلاحا به آن کود شکری می‌گویند. ۹۰ درصد نیتروژن مصرفی در ایران با این کود تامین می‌شود. این کود با داشتن ۴۶ درصد نیتروژن و قیمت پایین جزو پر مصرف ترین کودهای جامد است. اگر در خاکهای خاکورزی نشده به صورت سطحی پخش شوند مقدار قابل توجهی از آن تصعید می‌شود. در هوای آفتابی و خشک نباید به صورت سرک و سطحی استفاده شود.
کود اوره با پوشش گوگردی
اوره با پوشش گوگردی یکی از انواع کودهای آهسته رها شونده یا کندرها می‌باشد که دارای ۳۵ درصد نیتروژن است و به علت داشتن یک لایه از گوگرد روی آن حلالیت این کود به آرامی است و در نتیجه نیتروژن به آرامی حل شده و در اختیار گیاه قرار می‌گیرد و از شستشوی سریع آن جلوگیری می‌شود. این کود به علت داشتن گوگرد در جهت کاهش pH موضعی خاک هم مناس ات. در زراعت گندم کارایی اوره با پوشش گوگردی از کارایی اوره بیشتر است.
کود سولفات آمونیوم
این کود ترکیبی از آمونیاک و اسید سولفوریک است و به دلیل اسیدزایی در زمان اضافه شدن به خاک pH ریزوسفر خاک تا حدی پایین می‌آید. این کود از مناسب ترین کودها در خاکهای آهکی است چون هم دارای گوگرد است و هم باعث اسیدزایی می‌شود. به دلیل داشتن نیتروژن آمونیومی به رس ها متصل متصل می‌شود و نسبت به ایر کودها آبشویی کمتری دارد. این کود حاوی ۲۴ درصد گوگرد و ۲۱ درصد نیتروژن است و مصرف این کود در محصولات باغی و سبزی و صیفی استفاده می‌شود.
کود نیترات آمونیوم
این کود حاوی ۳۴ درصد نیتروژن است و از ترکیب اسید نیتریک به دست آمده از اکسیداسیون آمونیوم با آمونیاک اسست. این کود به اندازه مساوی نیتروژن و آمونیاک و نیترات دارد و از نظر اسیدزایی یک کود خنثی است و به راحتی منفجر یا مشتعل می‌شود و مقدار زیادی آب را به خود جذب می‌کند و به صورت کلوخه ای در می‌آید. برای از بین بردن قابلیت انفجار میتوان کودهایی مثل فسفات آمونیوم به آن اضافه کرد.
کود نیترات فسفات آمونیوم
کود نیترات فسفات آمونیوم از مخلوط فیزیکی ۸۰ درصد نیترات آمونیوم و ۲۰ درصد دی امونیوم فسفات به دست می‌آید. در مزارع و باغات قبل از کاشت و یا در چالکود زمستانه قابل استفاده است.
کود اوره نیترات آمونیوم
یک کود مایع نیتروژنی، کود اوره نیترات آمونیوم با ۳۲ درصد نیتروژن است. مصرف خاکی این کود در خاکهای بدون خاکورزی ممکن است باعث هدر رفتن آن شود ولی مصرف آن به همراه آب آبیاری و محلولپاشی می‌تواند این اثر را کاهش دهد. این کود به عنوان یک منبع نیتروژنی برای مصرف سرک هم مناسب است.
روش‌هاي تشخیص کمبود عنصر نیتروژن
آگاهی از احتمال بروز کمبود عناصر غذایی براي گندم از راه‌هاي مختلفی امکان‌پذیر است. دو روش تجزیه خاك و تجزیه برگ (گیاه) براي به دست آوردن مقادیر صحیح و مناسب می‌بایست مدنظر قرار گیرند. بروز علایم کمبود عناصر غذایی گندم نیز یکی دیگر از این روش‌ها می‌باشد، گندم نیز همانند سایر محصولات زراعی علایم خاصی از کمبود و یا در بعضی موارد اثرات سمی عناصر غذایی را از خود بروز می‌دهد، که با شناخت این علایم میتوان به رفع هر یک از کمبودها و در نتیجه فراهم نمودن شرایط رشد مطلوب گندم اقدام نمود.
علایم ظاهري کمبود عنصر نیتروژن در گندم
کمبود نیتروژن: کمبود نیتروژن معمول‌ترین و گسترده‌ترین کمبود عناصر غذایی در غلات است گیاهان مبتلا به کمبود نیتروژن رنگ پریده و زرد هستند. علایم اختصاصی کمبود نیتروژن ابتدا در مسن‌ترین برگ‌ها ظاهر می‌شود، در حالی که برگ‌هاي جوان نسبتاً سبز باقی می‌مانند. برگ‌هاي مسن‌تر نسبت به برگ‌هاي جوان‌تر کم رنگ‌تر شده و کلروز (زرد شدن برگ) ایجاد می‌گردد، که این کلروز به تدریج در قاعده برگ به رنگ سبز روشن تبدیل خواهد شد. در مزرعه علایم، همیشه به صورت قطعاتی به رنگ سبز روشن یا زرد ظاهر می‌گردند که در ادامه رشد گیاه کاهش یافته و ساقه‌ها نازك می‌شوند.
توصیه مصرف کودهای نیتروژنی
رایج‌ترین کودهای نیتروژنی موجود براي کشت گندم، کود اوره حاوي 46 درصد نیتروژن خالص و کود اوره آمونیوم نیترات مایع (UAN) حاوی 30 درصد نیتروژن می‌باشد. به دلیل پویایی کود اوره و امکان تصعید آن، مصرف یکباره آن قبل از کشت در هیچ شرایطی توصیه نمی‌شود، لکن مصرف چندباره آن به صورت پایه و سرك مورد تأکید است.
کود سولفات آمونیوم (حاوي 21 درصد نیتروژن و 24 درصد سولفات) نیز یکی دیگر از کودهاي حاوي نیتروژن می‌باشد که در خاكهاي آهکی (بخش عمده خاكهاي تحت کشت گندم کشور) کود مناسبی است اما به علت گرانی نسبی واحد نیتروژن موجود در آن در مقایسه با کود اوره تأکید بر مصرف آن نمی‌باشد. افزون بر این در شرایط اعمال مدیریت تقسیط اوره، کود سولفات آمونیم از مزیت نسبی بالاتري برخوردار نیست. این کود به دلیل داشتن سولفات می‌تواند بخشی از نیاز گیاه به گوگرد را نیز برطرف نماید.
از کود نیترات آمونیوم (حاوي 34 درصد نیتروژن) به عنوان یکی دیگر از منابع کودي نیتروژنی در مناطق سرد و به ویژه در دیمزارها و نیز در شرایط شوري کم تا متوسط (شـوري خاك، 6 تا 9 دسیزیمنس بر متر) و به عنوان کود سرك به جاي کود اوره میتوان استفاده کرد. رابطه تبدیل مقدار کود اوره به دیگر کودهاي نیتروژنی به صورت زیر می‌باشد:
مقدار کود سولفات آمونیوم= 2.2 × مقدار کود اوره
مقدار کود نیترات آمونیوم= 1.5 × مقدار کود اوره
نیتروژن در انواع مختلف کودهاي مرکب نیز وجود دارد. کودهاي محلـول ماننند UAN حاوي عناصر غذایی پرمصرف از جمله نیتروژن براي مصرف در آب آبیاري و تزریق در نزدیکی ریشه گیاهان طراحی شده که میتوان در شرایط آبیاري تحت فشار و بارانی نیز مورد استفاده قرار گیرد. در این شرایط آبیاري امکان تقسیط بیشتر نیتروژن در مراحل مختلف رشد فراهم می‌باشد.
مقدار مصرف کودهاي نیتروژنی
نیتروژن یک عامل کلیدي در دستیابی به عملکرد مطلوب در غلات است. گندم در دوره رشد خود احتیاج زیادي به نیتروژن قابل جذب دارد. انجام آزمون خاك در تعیین مقدار نیتروژن مورد نیاز توصیه می‌شود. بر اساس آزمون خاك و تعیین مقدار کربن آلی، توصیه عمومی برای تامین نیتروژن مورد نیاز گندم از طریق کود اوره به صورت (جدول 1) ارائه شده است.
توصیه عمومی مقدار مصرف کود اوره براي تولید گندم آبی (کیلوگرم در هکتار)
| عملکرد پتانسیل (تن در هکتار) | |||||
| اقلیم | <=3 | <=4 | <=5 | <=6 | <=7 |
| گرم و مرطوب | 220 | 270 | 320 | 360 | 400 |
| گرم و خشک | 240 | 290 | 340 | 380 | 410 |
| معتدل | 220 | 270 | 320 | 360 | 400 |
| سرد | 190 | 240 | 290 | 330 | 370 |
در زراعت گندم دیم مقدار مصرف کود نیتروژن بسته به میزان نیتروژن اولیه خاك، میزان رشد و عملکرد مورد انتظار و میزان و توزیع بارندگی پاییزه و بهاره دارد. در این بین میزان بارندگی‌هاي بهاره که بتواند رطوبت خاك و نیاز رشد گیاه را تا پایان دوره رشد تأمین نماید از اهمیت خاصی برخوردار است. اگرچه نیاز اقتصادي مصرف نیتروژن براي ارقام مختلف گندم دیم بر حسب میزان و توزیع بارندگی در سال زراعی متفاوت می‌باشد، اما با متوسط مصرف 50 الی 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار (به ترتیب معادل 110 الی 130 کیلوگرم اوره در هکتار) میتوان به عملکردهاي مطلوب در بارندگی‌هاي 300 الی 375 میلیمتر دست یافت.
