موفقیت‌ها و شکست‌های برون‌سپاری در صنعت انیمیشن
به گزارش ایران اکونومیست؛ عدنان نصاری درباره تازه‌ترین فعالیت خود اظهار داشت: بعد از تحقیقات مفصل درباره انیمیشن در ایران و دنیا و اهمیت ساخت اثر باکیفیت و موفق در گیشه در حال تولید انیمیشن سینمایی «ماهو» هستیم.وی افزود: از حدود 3 سال پیش تحقیقاتی را در سه مرحله روی بیش از 80 انیمیشن سینمایی موفق و شکست خورده جهان انجام دادیم، آنها را از لحاظ محتوا، فرم و گیشه بررسی کردیم و دلایل موفقیت یا ناکامی هر کدام را بررسی کرده و به نتایج جالبی رسیدیم.
کارگردان کلیپ انیمیشن «قفل طلا» ادامه داد: پس از این تحقیقات که 15 ماه به طول انجامید، بر اساس یافته های این تحقیق 7 ماه را به ایده پردازی برای نگارش یک انیمیشن سینمایی گذراندیم که ماحصل این جلسات نگارش یک انیمیشن سینمایی بنام «ماهو» شد.به گفته نصاری، ماهو با تکنیک سه بعدی و به زبان انگلیسی جهت عرضه در بازارهای بین المللی تولید خواهد شد.
این کارگردان انیمیشن درباره عوامل موفقیت یک انیمیشن توضیح داد: آمارهای بازار انیمیشن حاکی از آنست که این صنعت به علت قدرت های منحصر به فرد و حیطه های بی حد و مرز با جذب چندین نسل از خردسال تا کهنسال، پر مخاطب ترین هنر کنونی جهان به شمار آید.
وی با اشاره به اینکه ارزش کل بازار انیمیشن جهان تا سال 2016 افزون بر 242میلیارد دلار بوده است، افزود: بیش از چندین دهه است که استودیوهای بزرگ جهان امکانات تولید انیمیشن را ابتدا در ژاپن و پس از آن در کشورهای کره جنوبی، تایوان، فیلیپین، مالزی، سنگاپور، ویتنام، تایلند، اندونزی، هند و چین به علت نیروی کار ارزان‌تر تأسیس و راه‌اندازی کرده‌اند.
نصاری با بیان اینکه این هنر صنعت پولساز با سرعت بی نظیری در حال رشد است به گونه‌ای که هند و چین به‌عنوان قدرت‌های آینده بازار انیمیشن جهان معرفی شده‌اند، خاطرنشان کرد: درآمدزایی انیمیشن چین در سال 2016 به حدود 20 میلیارد دلار رسیده است و بیش از 10 استودیوی جهانی تولید انیمیشن در هند راه‌اندازی شده است که منحصرا سفارش‌های بین‌المللی را می‌پذیرند و برخی از این استودیوها با جذب سرمایه‌های خارجی مشغول تولید انیمیشن‌های مشترک با کشورهایی نظیر کانادا و فرانسه هستند.
این انیماتور ادامه داد: یقیناً تمامی تولیدکنندگان حرفه‌ای انیمیشن در ایران سودای جهانی شدن را در سر می پرورانند اما با وجود هنرمندانی قابل و متخصص در این عرصه، هنوز خطوط (پایپ لاین) استاندارد جهانی برای تولید در ایران رعایت نمی شود. اولین پروژه انیمیشن برون‌سپاری شده نه تنها هیچ نقطه ضعفی نداشت بلکه باعث کاهش هزینه ها هم شد.
کارگردان فیلم کوتاه انیمیشن «سفینة النجاه» گفت: یقیناً اولین مشکلی که برای جهانی شدن صنعت انیمیشن ایران باید بر آن فائق شد تامین سرمایه‌های حرفه‌ای برای تولیدات حرفه ای است، متاسفانه این صنعت فراپولساز در ایران هیچ‌گونه ساز و کار حرفه‌ای برای جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی ندارد و تولیدات ضعیفی که ماحصل بودجه های اندک و سلیقه مدیران غیرمتخصص است، نه قدرت بازاریابی دارند و نه بازار سازی.
نصاری افزود: اعمال محدودیت‌های مادی و سلیقه ای باعث تولید کالاهای سفارشی بی کیفیت می‌شود که نه قابلیت عرضه در بازارهای جهانی را دارند و نه در بازار داخلی موفق به جلب رضایت مخاطب شده اند.وی تنها راه نجات انیمیشن ایران را راه‌یابی به بازارهای جهانی دانست و گفت: مشکلات تولید در ایران به دلایل مالی این امکان را از تولیدکنندگان و شرکت‌های خصوصی این عرصه سلب کرده است.
صنعت انیمیشن (پویا نمایی) یکی از شاخه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های صنایع خلاق است که در جهان به سرعت در حال رشد است و علاوه بر سودآوری و درآمدزایی بالا، تاثیرگذاری فرهنگی و اعتقادی نیز داشته و از آن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌جا که کودکان و نوجوانان طیف وسیعی از مخاطبانش را تشکیل می‌دهند، انیمیشن در تربیت نسل آینده تاثیر در‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خور‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توجهی ایفا می‌کند.
از همین رو، کشورها و کمپانی‌های بزرگ، سرمایه‌گذاری قابل توجهی در این حوزه داشته‌اند که با بازده سرمایه‌گذاری مناسبی نیز همراه بوده است. کشورهای آمریکای شمالی و اروپایی 90 درصد سرمایه‌گذاری در صنعت پویانمایی جهان را به خود اختصاص می‌دهند.
اگرچه 90 درصد پویانمایی‌های تلویزیونی آمریکا و اروپا در آسیا تولید می‌شود، نزدیک به چهل سال است که استودیوهای غربی امکانات تولید پویانمایی را ابتدا در ژاپن، سپس کره جنوبی و تایوان و اکنون در فیلیپین، مالزی، سنگاپور، ویتنام، تایلند، هند، اندونزی و چین به علت نیروی کار ارزان‌تر تأسیس و راه‌اندازی کرده اند.
هزینه تولید هر دقیقه پویانمایی سریالی به‌طور میانگین دقیقه‌ای هفت هزار دلار در آسیا است، اغلب فعالیت‌ها برای پیش‌تولید در آمریکا یا کشورهای پیشرو انجام می‌شود و سپس برای تولید به آسیا فرستاده می‌شود.بیشترین شیوه تولید در آسیا شامل تولید پروژه‌های برون‌سپاری شده می‌شود که کمترین ریسک را برای تیم تولید دارد.
طبق پیش بینی‌ها ارزش بازار جهانی بازی و انیمیشن در سال 2016، 242 هزار و 93 میلیارد دلار خواهد بود، بنابراین نرخ رشد مرکب سالانه طی سالهای 2011 تا 2016، حدود 13 درصد تخمین زده می‌شود.
پنجاه فیلم پویانمایی پرفروش در جهان، طی بیست سال از 1991 تا 2013 جمعاً نزدیک به 30 میلیارد دلار فروش داشته‌اند و 50 فیلم پرفروش تاریخ جهان، کاملاً پویانمایی بوده و تقریباً در 85 درصد دیگر از پویانمایی و جلوه‌های ویژه استفاده شده است.
این روند تا به امروز به همین منوال ادامه پیدا کرده تا جایی که 3 فیلم از 10 فیلم پرفروش سال 2013، تماماً پویانمایی‌های سه‌بعدی بودند و به‌طور متوسط ، هرکدام حدود 700 میلیون دلار فروش جهانی کرده‌اند، البته بقیه فیلم‌های پرفروش نیز اغلب دارای پویانمایی و جلوه‌های ویژه بوده و بعضاً دارای تکنیک نمایش سه‌بعدی نیز هستند.
این روند همچنان تداوم یافته و در سال 2016 با ثبت رکوردهای متنوع همراه بود به طوریکه از 5 فیلم پرفروش سینمایی در جهان، 4 فیلم، پویانمایی بوده است. این در حالیست که انیمیشن صنعتی ایران نه تنها در عرصه های بین المللی بلکه در داخل کشور نیز سهم چندانی از تولید و فروش ندارد و کمتر شاهد محصولات انیمیشن موفق و پرفروش در سالن های سینما، تلویزیون و شبکه توزیع خانگی هستیم.
باید گلوگاه‌های تولید انیمیشن را بشناسیم
سعید توکلیان، استاد دانشکده صداوسیما و داور جشنواره‌های مختلف انیمیشن درباره چگونگی صنعتی کردن انیمیشن می‌گوید: مساله هنر بحثی گسترده و با دیگر مسائل روز پیوستگی وسیعی دارد که می‌تواند یک تولید را پیش ببرد. درواقع جنبه‌های فرعی مهم‌تر از خود انیمیشن اصل روند ما را کند می‌کند و تاثیرگذار است. اگر بخواهیم انیمیشن را صنعتی کنیم، باید وابستگی‌های خودمان را تقویت کنیم.
اگر به تک‌تک این اجزا که ادبیات، اقتصاد، آموزش بومی، طنز و خواسته‌های اجتماعی و اخلاقی است، توجه کنیم. هر کدام به نوبه خود می‌تواند برای انیمیشن مانع ایجاد کند. این عناصر باید یکدست باشد تا انیمیشن توانایی اصلی خودش را به دست بیاورد.
وی در تشریح اینکه چرا انیمیشن ما به برند تبدیل نشده، می‌گوید: در بسیاری از موارد ما برند نیستیم، چون حرکت ما آهسته است. در بخش اقتصادی ما تهیه‌کننده‌ای که اعتماد و اطمینان پیدا کند که هنگام تولید می‌تواند کارش را عرضه کند، وجود ندارد.
مثلا برای عرضه آثار بعد از انقلاب، جایی بجز تلویزیون نداریم و این رسانه هم به طور طبیعی نمی‌تواند تمام شاخه‌ها را پوشش دهد. انیمیشن ما بیشتر برای بزرگسال است و در واقع فکر می‌کنیم که برای کودکان ساختیم. عوامل جنبی باعث آهسته شدن روند تولید می‌شود.
توکلیان ادامه می‌دهد: ما باید بازار جهانی را به دست بیاوریم و این احتیاج به پشتیبانی‌های بسیار عمیق دولتی، شخصی و خصوصی و شناخت بازار جهانی دارد. در این بازار جهانی باید به قواعد بازی اشراف داشته باشیم.
تهیه‌کنندگانی که می‌خواهند کارشان پخش جهانی بگیرد، باید حضور داشته باشند. ما در بازارهای جهانی حضور نداریم. کشوری مثل ترکیه که تجارت جهانی را می‌شناسد و پشتوانه عمیقی در کاریکاتور دارد، توانست برای خود جایگاهی به دست بیاورد.