بناهای تاریخی روم باستان قدمتی دوهزار ساله دارند. برخی از بقایای روم باستان هنوز در مرحله حفاری و کاوش بوده و به ثبت جهانی نرسیده‌اند. آثار تاریخی امپراتوری روم، تنها به ایتالیا تعلق ندارد. ده‌ها اثر تاریخی رومیان باستان، خارج از خاک ایتالیا قرار دارد.
کشورهای آلمان، فرانسه، کروات، تونس، اردن، لبنان و ترکیه میزبان باشکوه‌ترین آثار تاریخی روم باستان هستند؛ اما در این مقاله، بناهای باستانی روم در ایتالیا را معرفی خواهیم کرد. گردشگران علاقه‌مند به تاریخ می‌توانند در دل آن سفر کنند و دوست‌داران گردشگری سیاه با ورود به شهرهای سوخته و پنهان شده در زیر گدازه‌های آتشفشان و شهر مردگان می‌توانند، به ماجراجویی بپردازند. در ادامه با همراهی ، سری به بناهای باستانی روم بزنید.
آثار تاریخی به‌جای مانده از روم باستان که در ایتالیا قرار دارند:
- موقعیت: شهر رم
- قدمت: بین سال‌های ۶۴ و ۶۸ پس از میلاد
- میراث جهانی یونسکو
این کاخ با عظمت بخشی از برنامه نرون در ساخت شهر جدید «نروپلیس» (Neropolis)، یا شهر نرون بود که در قلب رم واقع شده است. برای بازدید از خانه طلا، کلاه ایمنی به سر داشته باشید و وارد راه زیرزمینی شوید تا از ۳۰۰ اتاق کاخ دیدن کنید. گفتنی است که با عینک‌های سه‌بعدی می‌توانید شکل بازسازی شده خانه طلا را ببینید و سفری مجازی به این کاخ با عظمت در دوران امپراتور نرون داشته باشید.
در سال ۱۹۹۹ میلادی پس از ۲۰ سال بازسازی این جاذبه روم باستان به روی مردم دوباره گشوده شد. هنگام مرمت این بنا، اتاقی مخفی کشف شد که دیوارنگاره‌های زیادی را در خود جای داده است. داموس اوریا در نزدیکی «کولوسئوم» یا آمفی‌تئاتر فلاوین (Colosseum)، قرار دارد.
- موقعیت: شهر اوستیا
- قدمت: سال ۶۲۰ قبل از میلاد
- میراث جهانی یونسکو
اوستیا آنتیکا یک سایت فوق‌العاده برجسته روم باستان است، بناهای تاریخی شهر بندری باستانی به‌خوبی در این مکان حفظ شده‌اند. در گذشته بندر اوستیا تنها دلیل رشد و شکوفایی رم بود. این شهر باستانی در دهانه رود «تیبر» واقع شده و نیم ساعت با قطار از کولوسئوم و مرکز رم فاصله دارد.
گفتنی است که صومعه اوستیا، قدیمی‌ترین عبادتگاه یهودیان در اروپا محسوب می‌شود. قدمت این شهر به ۶۲۰ قبل از میلاد باز می‌گردد و در سال ۴۰۰ قبل از میلاد، رومیان اوستیا آن را تصرف کردند. بازدید از موزه شهر را فراموش نکنید تا آثار هنری و تندیس‌های باستانی را ببینید. به اوستیا آنتیکا سفر کنید و در یک شهر واقعی رومی متعلق به دو هزار سال پیش که سالم باقی مانده است به کاوش بپردازید.
- موقعیت: شهر رم
- قدمت: ۳۱۲ سال قبل از میلاد
- میراث جهانی یونسکو
جاده ویا آپیا مسیری تاریخی است که قدمت آن به ۳۱۲ سال قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد. یک ضرب المثل انگلیسی می‌گوید، همه راه ها به رم ختم می‌شوند و طبق این مثل، جاده باستانی آپیا نیز به رم ختم می‌شود. آپیا از سمت جنوب به روم باستان وصل می‌شود. در گذشته این مسیر برای اهداف نظامی و جمع آوری مالیات از منطقه‌های اطراف کاربرد داشت.
- کلیسای سنت نروس و آشیلوس | Church of Sts. Nereus and Achilleus
- دیوار سروین | The Servian Wall
- بزرگ‌ترین مجموعه گورستان‌های زیرزمینی سنت کالیستو | Catacombs of St. Callixtus
- گورستان و کلیسای سنت سباستین | Catacombs and Basilica of St. Sebastian
- خاکسترخانه و دخمه آگوستوس فریدمن | Columbarium of Augustus’ Freedmen
- دخمه زیرزمینی مردگان یهودی ویگنا راندانینی | Jewish Catacombs in Vigna Randanini
- مجموعه یادبود ماکسنتیوس | Complex of Maxentius
- خانه رومی معروف به نمازخانه اصحاب کهف | Oratory of the Seven Sleepers
- آرامگاه سیسیلا متلا و قلعه کاتانی | Mausoleum of Caecila Metella and Caetani Castle
کولوسئوم یا آمفی‌تئاتر فلاوین (Colosseum)
- موقعیت: شهر رم
- قدمت: ۷۲ تا ۸۰ پس از میلاد
- میراث جهانی یونسکو
کولوسئوم در بین سال‌های ۷۲ تا ۸۰ پس از میلاد، توسط امپراتور تیتوس فلاویوس وسپاسیانوس ساخته شد. با شنیدن آثار باستانی رومیان بدون شک اولین اثری که در ذهن افراد ظاهر می‌شود این آمفی‌تئاتر بزرگ است. شکل و طراحی کولوسئوم به نماد شهر رم و بقایای روم باستان تبدیل شده است.
هرچند هزینه ورود به داخل این بنا زیاد است، فضای داخلی کولوسئوم به‌قدری باشکوه است که ارزش بازدید دارد. آمفی‌تئاتر فلاوین می‌تواند میزبان ۵۰,۰۰۰ تا ۸۰,۰۰۰ تماشاگر باشد. کولوسئوم، بزرگ‌ترین آمفی‌تئاتر جهان است که در ۳ طبقه بیضی شکل ساخته شده است و برای نمایش انواع برنامه‌های تفریحی کاربرد دارد. جنگ خونین گلادیاتورها، نبرد قهرمانان، جنگ با حیوانات و نمایش ماشین‌آلات جنگی در این مکان برگزار می‌شد.
می‌توان گفت هیچ ساختار دیگری مانند کولوسئوم وجود ندارد که بتواند عظمت، شکوه و معماری روم باستان را نشان دهد. امکان بازدید از زیرزمین و راهروهایی که گلادیاتورها آماده نبرد می‌شدند و همچنین بازدید از طبقه‌های بالا برای گردشگری فراهم شده است. این موزه لوازم جنگی و آثار دستی را نگه می‌دارد و اطلاعات زیادی در اختیار گردشگران قرار می‌دهد تا در مورد تاریخ این بنای شگفت‌انگیز رومیان بیشتر بدانید. جالب است بدانید کولوسئوم رم یکی از عجایب هفت‌گانه جدید دنیا محسوب می‌شود.
- موقعیت: شهر رم
- قدمت: قرن ۱۳ قبل از میلاد
- میراث جهانی یونسکو
با قدم زدن در اطراف بنای باستانی می‌توانید معماری بی‌نظیری را شاهد باشید، ستون‌های سبک دوریک کنگره‌دار، گرد و ستون‌هایی با سبک ایونیک که شیاردار بوده و مثل شاخ قوچ پیچیده است. گفتنی است که از سنگ‌های به کار رفته در بخشی از این بنا، برای ساخت آثار دیگر استفاده شده است. گردشگران اغلب تصاویر آمفی‌تئاتر فلاوین را با تئاتر مارسلوس اشتباه می‌گیرند.
- موقعیت: شهر رم
- قدمت: سال ۲۵ قبل از میلاد
- میراث جهانی یونسکو
پانتئون یک سایت باشکوه در مرکز رم است. این سازه بزرگ دارای یک تالار و سقف گرد و گنبدی با قطر ۴۳ متر است در مرکز و بالاترین قسمت آن حفره دایره شکلی وجود دارد که از بتن و فلز ذوب شده ساخته شده است و در حقیقت، یک شاهکار بزرگ معماری مهندسی به شمار می‌رود.
- موقعیت: شهر رم
- قدمت: قرن ۶ قبل از میلاد
- میراث جهانی یونسکو
«سیرکوس ماکسیموس» بزرگ‌ترین استادیوم ورزشی در روم باستان بود. بقایای این بنای تاریخی را در نزدیکی کولوسئوم خواهید یافت. این استادیوم بزرگ ۶۲۱ متر طول و ۱۱۸ متر عرض داشت و میزبان ۲۵۰,۰۰۰ تماشاگر بود. مردم برای تماشای مسابقات ارابه‌های جنگی یا مراسم‌های مذهبی در این مکان جمع می‌شدند.
در مراحل اولیه ساخت، سکوهای چوبی به کار رفته بود و بعدها رومیان تغییراتی در این بنا دادند و از سنگ‌های مرمری استفاده کردند. استادیوم سیرکوس ماکسیموس در گذر از حوادث آتش سوزی و سیل به مرور زمان تخریب شد و امروزه به یک پارک عمومی تبدیل شده است. در دوران قرون وسطی، قلعه برج دیدبانی روی خرابه‌های استادیوم بنا شد که آثارش را می‌توانید مشاهده کنید.
قدمت استادیوم به قرن ۶ قبل از میلاد می‌رسد و تا سال ۵۴۹ میلادی، مسابقات در این میدان برگزار می‌شد. در میان زمین مسابقه باستانی قدم بزنید و منظره‌های زیبای تپه پالاتین و آثار باستانی به جا مانده را تماشا کنید. گفتنی است که امروزه در این پارک عمومی برنامه‌های هنری و فرهنگی در حال اجرا است.
- موقعیت: شهر رم
- قدمت: بین سال‌های ۲۹۸ تا ۳۰۶ پس از میلاد
- میراث جهانی یونسکو
حاکم یا امپراتور جدید با ساخت مجموعه جدیدی از حمام‌ها می‌توانست در میان مردم شهرت و محبوبیت کسب کند. ۸۶ سال پس از ساخته شدن حمام‌های کاراکالا، امپراتور مارکوس ماکسنتیوس دستور ساخت بزرگ‌ترین مجموعه حمام‌های روم را داد و برای بزرگداشت امپراتور دیوکلسین، نام مجموعه را دیوکلسین گذاشت. مجموعه حمام‌های دیوکلسین به‌قدری بزرگ بود که می‌توانست هم‌زمان به ۳۰۰۰ رومی خدمات دهد. با گذر زمان و حوادث مختلف، بخش‌هایی از این مجموعه با عظمت فرو ریخت.
۱۰,۰۰۰ مسیحی در ساخت این مجموعه به کار گرفته شدند و افراد زیادی جان خود را از دست دادند. در دهه ۱۵۶۰ میلادی پاپ پیوس چهارم دستور داد روی قسمت‌هایی که ویران شده بود کلیسا بسازند تا یاد شهدای مسیحی را زنده نگه دارند. این مجموعه بزرگ از قسمت‌هایی مانند تالار ورزش، کتابخانه، استخر بزرگ، باغ‌ها، تئاتری به‌شکل نیم دایره، سالنی بزرگ با استخرهای آب سرد، کالداریوم (حمام داغ)، تپیداریوم (حمام گرم) و بخش‌های دیگر تشکیل شده بود.
- موقعیت: شهر رم
- قدمت: قرن هشت قبل از میلاد مسیح
- میراث جهانی یونسکو
- انتخابات
- سخنرانی‌های عمومی
- مجازات تبهکاران
- مسابقات گلادیاتورها قبل از ساخت کلوسئوم
- گردهمایی‌های اجتماعی
- تجارت
- دیدارهای مردمی
- مراسم‌های مذهبی
- رویدادهای آموزشی
- خریدوفروش اشیا
با گذر زمان، فروم رم گسترده شد و امروزه ساختمان‌ها، تندیس‌ها، بناهای یادبود و معابد مهمی از روم باستان در این میدان به یادگار مانده است که در ادامه نام می‌بریم:
- معبد وستا و بانوهای اجاق یا آتشدان خانگی (Vestal virgins and the temple of Vesta)
- عمارت بانوهای آتشدان (Atrium Vestae)
- معبد کاستور و پولوکس، پسران زئوس (Temple of Castor and Pollux)
- معبد زحل (Temple of Saturn)
- معبد امپراتور آنتونیوس پیوس و فائوستینا (Temple of Antoninus Pius and Faustina)
- طاق پیروزی سپتیموس سوروس (Triumphal arches of Septimius Severus)
- طاق پیروزی تیتوس (Triumphal arches of Titus)
- کوریا جولیا، سنای روم (Curia Julia)
- پله‌های عذاب جیمونیه (Scale Gemonie)
- معبد سزار (Temple of Caesar)
- رجیا، خانه پادشاه (the Regia)
- معبد کنکورد (Temple of Concord)
- معبد الهه‌های ونوس و روما (Temple of Venus and Roma)
- کلیسای ماکسنتیوس (Basilica of Maxentius)
- موقعیت: شهر ارکولانو (Ercolano)
- قدمت: سال ۱۲۴۳ قبل از میلاد
- میراث جهانی یونسکو
هرکولانیوم با ویلاهای کنار ساحل، مکانی برای اقامت و تفریح ثروتمندان روم باستان بود و تقریبا ۵۰۰۰ نفر جمعیت داشت. این شهر در مقایسه با شهر خواهرخوانده خود یعنی پومپئی کم جمعیت بوده و طبقات بالایی خانه‌ها دست نخورده و سالم باقی مانده است و بازدید از سایت تاریخی هرکولانیوم راحت‌تر است. شهر باستانی هرکولانیوم با معماری باشکوه رومی در نهایت دقت ساخته شده است و با قدم زدن در خیابان‌های جذاب شهر می‌توانید نهایت برنامه‌ریزی شهری در دوران روم باستان را ببینید و از تماشای بناهای به یادگار مانده شهر لذت ببرید.
پومپئی (Pompeii)
- موقعیت: کومونه پومپئی در ناحیه کامپانیا (Pompei, Campania region)
- قدمت: قرن ۷ قبل از میلاد مسیح
- میراث جهانی یونسکو
پومپئی یکی از معروف‌ترین مکان‌های باستانی جهان به‌خصوص مکانی برای علاقه‌مندان به گردشگری سیاه است. این شهر اصالتا یونانی، در قرن دوم قبل از میلاد تحت تسلط امپراتوری روم باستان قرار گرفت و مانند شهر هرکولانیوم، مکانی برای تفریح و تعطیلات ثروتمندان روم شد. شهر پومپئی سرنوشت بدتری نسبت به هرکولانیوم داشت. با فوران آتشفشان وزوو در سال ۷۹ میلادی، کل شهر در زیر خاکستر مدفون شد. با بازدید از شهر پیکره واقعی ساکنان را خواهید دید که توسط خاکستر و گدازه‌های آتشفشانی حفظ شده‌اند.
در این شهر سوخته قدم بزنید و خانه‌ها، مغازه‌ها، پیاده‌روها و مسیرهای کالسکه‌سواری روم باستان را تماشا کنید. این شهر باستانی در سال ۱۷۴۸ میلادی توسط گروهی کاشف پیدا شد. گفتنی است که تحقیقات روی اجساد توانست بخش‌هایی از فرهنگ و نحوه زندگی مردم شهر باستانی را آشکار کند.
- موقعیت: تیولی (Tivoli)
- قدمت: سال ۱۱۷ پس از میلاد مسیح
- میراث جهانی یونسکو
جالب‌تر از همه، وجود یک جزیره کوچک با حمام‌های کوچک، کتابخانه و اتاق‌های دیگر درون ویلا است که محلی برای آرامش امپراتور هادریان بوده است. هادریان با سفر به مناطق مختلف امپراتوری، از بناها و معماری دیگر سرزمین‌ها الهام گرفته و مجموعه ویلایی را ساخت که عناصر معماری مصری، یونانی و روم در این ویلا ترکیب شده و یک شهر کوچک آرمانی را نشان می‌دهد. پس از مرگ هادریان در سال ۱۳۸ میلادی، آسیب و کم توجهی این ویلا را از دسترس دور کرد تا اینکه در سال ۱۴۶۱ میلادی، مجموعه ویلای هادریان دوباره کشف شد و الهامی برای معماران دوران رنسانس و معماری باروک شد.
ساختمان‌ها و اجزای مهم این ویلا عبارت‌اند از:
- سالن تئاتر یونانی (Greek Theatre)
- معبد آفرودیته یا الهه عشق (Temple of Cnidian Aphrodite)
- تئاتر دریایی مدور (Maritime Theatre)
- کاخ سلطنتی (Imperial Palace)
- کاخ زمستانی (Winter Palace)
- کتابخانه‌های لاتینی و یونانی (Latin and Greek ‘Libraries)
- میدان طلایی (Golden Square)
- حمام عمومی کوچک و بزرگ (Small Thermae, Large Thermae)
- حمام سلطنتی هلیکامینوس (Heliocaminus Thermae)
- برکه لیلی (Lily Pond)
- برج بزرگ روکابرونا (Roccabruna Tower)
- ساختمان آکادمی (Academy)
- راهروهای سرپوشیده، گالری‌های زیرزمینی (cryptoportici and underground galleries)
- باغ بزرگ پسیل (Pecile)
- بنای یادبود نیمفیوم (monumental nymphaea)
- موقعیت: شهر کالیاری، جزیره ساردنیا غرب ایتالیا (Sardinia Cagliari,)
- قدمت: قرن ۸ قبل از میلاد مسیح
- موقعیت: رم
- قدمت: قرن ۱۳ قبل از میلاد مسیح
- میراث جهانی یونسکو
موزه آرا پاسیس یکی از مهم‌ترین بقایای روم باستان است. در قرن ۱۳ قبل از میلاد سنای روم تصمیم گرفت برای بزرگداشت امپراتور آگوستوس بنای یادبودی بسازد که آرا پاسیس آگوستوس یا بنای صلح آگوستوس نام داشت. آگوستوس با پیروزی بر اسپانیا و گال یا فرانسه و بلژیک امروزی، با این بنا از ارتش خود قدردانی کرد و آرا پاسیس، نمادی برای صلح و رونق بود که آگوستوس به روم بخشیده بود.
- موقعیت: ناحیه کامپانیا (Campania)
- قدمت: قرن دوم قبل از میلاد مسیح
- میراث جهانی یونسکو
توره آنونزیاتا شهری باستانی است که در دوران روم باستان «اوپلانتیس» (Oplontis) نام داشت و مانند شهرهای هرکولانیوم و پومپئی در فوران آتشفشان وزوو در سال ۷۹ میلادی در میان گدازه‌های آتشفشانی پنهان شد. توره آنونزیاتا در ناحیه کامپانیا در جنوب ایتالیا، در دامنه جنوبی کوهستان وزوو قرار دارد. این شهر پس از ویرانی در سال ۷۹ در سال ۱۶۳۱ میلادی دوباره با فوران آتشفشان ویران شد.
- موقعیت: ناحیه کامپانیا
- قدمت: قرن ۶ قبل از میلاد مسیح
- منطقه محافظت شده باستان شناسی
استابیا شهر بندری رومی بود که ۵ کیلومتری از پومپئی فاصله داشت. در سال ۸۹ قبل از میلاد با شروع جنگ‌های داخلی شهر آسیب زیادی دید و پس از آن به تفرجگاه ساحلی برای ثروتمندان روم باستان تبدیل شد. ویلاهای لوکس زیادی با چشم‌انداز زیبایی از خلیج ناپل ساخته شد؛ اما در طول فوران آتشفشان وزوو در سال ۷۹ مانند دیگر شهرهای اوپلانتیس، هرکولانیوم و پومپئی در زیر خاکستر دفن شد.
- ویلا سان مارکو (Villa San Marco)
- ویلا آریانه (Villa Arianne)
- ویلای مجموعه دوم (Second Complex)
- ویلا دل پاستور (Villa del Pastore)
- ویلا دل فااونو یا آنتروس و هراکلیس (Villa del Fauno (or of Anteros and Heracles))
فهرست ویلاهای مسکونی با بخش‌های زراعتی
- ویلا دل پترارو (Villa del Petraro)
- ویلا کارمیانو (Villa Carmiano (Villas A and B))
- ویلا سنت آنتونیو آبت (Villa Sant’Antonio Abate)
- ویلا مدیسی ( Villa Medici)
- ویلا دل فیلوسوفو (Villa del Filosofo)
- ویلا مارچتی (Villa Marchetti)
- ویلا دتو کارمیانو (Villa detto Carmiano)
- ویلا پت رلون (Villa Petrellune)
- ویلاهای اوگلیارو (Villas in Ogliaro)
- کاسا د میری (Casa dei Miri)
- ویلا ساسول (Villa Sassole)
- موقعیت: ناحیه کامپانیا
- قدمت: قرن ۳ قبل از میلاد مسیح
- در حال کاوش توسط باستان شناسان
ایکلانوم شهر کوچکی در کنار خلیج ناپل در ناحیه کامپانیا است که در دوران حکومت امپراتور هادریان تحت تصرف روم در آمد و قرن ۷ میلادی مرکز اسقفی مهمی در دنیای مسیحیت بوده است. کاوش‌های باستان‌شناسی در ایکلانوم با همکاری دانشگاه ادینبرو همچنان ادامه دارد. کارشناسان معتقدند سنگ‌های مرمر به کار رفته در بناهای رومی از مکان دوری به ایکلانوم منتقل شده‌اند و دیوارهای کشف شده بیش از ۱۰ متر ارتفاع دارند.
طبق توضیحات کارشناسان در سال ۲۰۱۹ میلادی فعالیت باستان‌شناسان در منطقه حمام‌ها، خانه‌هایی با ستون‌های بلند و بازار سرپوشیده تمرکز داشت و این تلاش‌ها تاریخ باستانی ایکلانوم را روشن‌تر می‌سازد. کلاس‌های آموزشی نیز برای کسب تجربه در زمینه حفاری و چینه سنگ‌شناسی شهری روم باستان برای دانشجویان تشکیل می‌شود. آثار زیادی کشف شده است؛ اما برای آشنایی با دیگر بناهای باستانی بایستی منتظر حفاری باستان شناسان باشیم.
- موقعیت: شهر «آگریجنتو» (Agrigento)
- میراث جهانی یونسکو
وال دی تمپلی در شهر آگریجنتو یا آگریگنتوم در جنوب جزیره سیسیل واقع شده است. این مرکز بزرگ‌ترین سایت باستان‌شناسی جهان است. نام وال دی تمپلی یا دره معبدها در مقایسه با این مکان باستانی بی‌مسما به نظر می‌رسد. از مهم ترین جاذبه‌های باستانی وال دی تمپلی، هفت معبد باستانی است که طبق سبک معماری دوریک روم و یونان باستان ساخته شده‌اند و همگی در لیست میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌اند.
- موقعیت: شهر ماترا (Matera)
- قدمت: ماقبل تاریخ و دوران غارنشینی
- میراث جهانی یونسکو
- موقعیت: رم، جاده ویا آپیا
- قدمت: روم باستان
ویلا د کوینتلی بزرگ‌ترین و مجلل ترین کاخ رومی است که در اطراف رم و در مسیر تاریخی ویا آپیا قرار دارد. ویلا در کنار میدان بزرگی ساخته شده و درون این مجموعه ساختمان مدوری برای خدمتکاران دیده می‌شود. حمام ویلا با چندین اتاق آب گرم و آب سرد و پنجره‌های بلند با ۱۴ متر ارتفاع، دیدنی است. این ویلای باشکوه امروزه به یک موزه خانه رومی تبدیل شده است که با کتیبه‌ها و تندیس‌های باستانی، ارزش بازدید دارد.
مرکز فروش سنگ رومی درجه یک با ارسال به کل کشور تولید کننده انواع سنگ نما رومی با بهترین کیفیت نازلترین قیمت سنگ رومی در اصفهان خدمت شما عزیزان می باشد
