زمانی که یک موسسه حسابرسی اسناد مالی مجموعه خود را انجام می دهد و به پایان سال مالی نزدیک شده است برای تحقیق و بررسی کنجکاوانه جهت جلوگیری از هرگونه تقلب و اشتباهات در سندهای مالی حسابرسی انجام می‌شود. حسابرسی بیشتر جهت تطابق اسناد مالی با استانداردها تنظیم می‌شود. ازاین‌رو با حسابداری دارای تفاوت‌های عمده‌ای است. در اصل باید گفت که حسابداری اصل و پایه رسیدگی و بررسی سندهای مالی است و پس از آن حسابرسی وارد عمل می‌شود.
حسابرس کیست؟
یک شخص که وظیفه حسابرسی را در یک مؤسسه حسابرسی یعنی نظارت بر کارهای انجام شده حسابدار بر عهده دارد باید به‌خوبی از پس تحلیل داده‌ها و اطلاعات موجود برآید. همچنین به انواع نرم‌افزارهای حسابداری نیز تسلط کامل داشته باشد. چرا که بررسی تمام اسناد مالی باید به همان میزان به تمام آن‌ها نیز دسترسی داشته باشد.
داشتن مهارت‌های بالقوه یک شخص تحلیلگر و جمع‌آوری ارقام ثبت شده، شناختن ویژگی‌های تجارت پیش رو و در پایان تحلیل گزارش‌هایی که از سیستم مالی آن مجموعه در دست است از جمله مهارت‌های یک حسابرس محسوب می‌شود. حسابرس‌های موسسات حسابرسی در سه دسته گنجانده می‌شوند که هرکدام وظایف خاصی را بر عهده دارند: مستقل، داخلی و دولتی. در زیر به توضیح اجمالی این مشتملین پرداخته می‌شود.
شرکت حسابرسی چیست؟
به فردی که دانش حسابرسی را فرا گرفته است و به بررسی اسناد و مدارک جهت پیدا کردن اشتباهات احتمالی می پردازد، حسابرس می گویند. حسابرسان بر حسب نوع وظیفه ای که دارند به انواع مختلف چون حسابرسان داخلی، حسابرسان دولتی و حسابرسان مستقل، تقسیم بندی می شوند. مجموعه یا شرکت های بزرگ برای بررسی امور حسابداری خود نیازمند یک حسابرس ماهر هستند. صاحبان و مدیران مجموعه ها برای داشتن تسلط به بخش امور مالی مجموعه خود، به کمک این حسابرس ها نیازمند هستند.
بنابراین به دنبال یک شرکت حسابرسی در این زمینه هستند، که به آن مراجعه فرمایند. بد نیست بدانید این حسابرسان به عنوان کارمند این مجموعه ها شناخته نمی شوند. بلکه بر اساس دوره های زمانی مشخص به کمک این مجموعه ها می پردازند. در نتیجه صاحبان مجموعه های بزرگ برای بررسی امور مالی مجموعه خود به صورت دوره ای می توانند به شرکت حسابرسی مراجعه فرمایند. اگر به دنبال یک شرکت حسابرسی معتبر یا یک حسابرس ماهر هستید. حتما به مجموعه بیلان گزارشگر سر بزنید. تا با نحوه عملکرد این حسابرسان آشنا شوید.
موارد و نکاتی که حسابرسان باید چک کنند
به همین منظور حسابرس (حسابرسان) داخلی میبایستی اطمینان حاصل کنند که
- گردش مالی شرکت اعم از خرید؛
- فروش؛
- مقررات وضع شده برای بدهکاران؛ بستانکاران؛
- جلسات هیئت مدیره و تصمیمات متخذه و رعایت قوانین مالیاتی؛
- رعایت قوانین بیمه ای؛
- رعایت میزان اختیارات مدیر عامل و هیئت مدیره
- بطور خلاصه آن‌چه که در نهایت منجر به ارایه صورتهای مالی می‌گردد رعایت شده و درست و منصفانه است.
بدین منظور حسابرس داخلی با روشهایی که در چهارچوب استانداردهای بین‌المللی معین نموده و همچنین مقررات وضع شده در اساسنامه و قانون مالیاتهای مستقیم ؛ بیمه و قوانین تعیین شده وزارت کار و امور اجتماعی کلیه امور مالی را تحت نظارت قرارداده و در زمانهای مقرر و حسب مورد آن‌ها را به هیئت مدیره گزارش می‌نماید.
در واقع حسابرس داخلی برخلاف حسابرس خارجی یا مستقل ابزاری کنترلی برای مدیریت صحیح یک شرکت است. وظیفه اصلی حسابرس داخلی نظارت بر اعمال کلیه فعل و انفعالات مالی شرکت از زمان شروع یک تراکنش تا پایان ان است.
مثلا اگر مواد اولیه سفارش داده می‌شود حسابرس داخلی موظف است تا مشاهده کند که روند سفارش که میزان موجودی ؛ میزان سفارش ؛ شخص سفارش دهنده ؛ قیمت کالا ؛ صحت فاکتور؛ امضاهای مجاز تا رسیدن کالا را طبق ضوابط تعیین شده کنترل و در صورت هرگونه عدم رعایت ضوابط و روشهای تعیین شده آن را به مدیریت گزارش و تعیین تکلیف نماید.
در واقع منظور اصلی از داشتن حسابرس داخلی کنترل سیستم های مالی داخلی یک شرکت و بهبود بخشیدن به روشهای اعمال شده و جلوگیری از سوی استفاده های احتمالی و در نتیجه قابل اعتماد بودن صورتهای مالی برای مدیران یک شرکت می‌باشد.
حسابرس یا حسابرسان به هنگام حسابرسی ممکن است اطلاعاتی را از سیستم های گزارشگری شرکت مانند ترازنامه ؛ اظهارنامه مالیاتی ؛ سیستم های کنترلی ؛ اسناد درامد و هزینه ؛ فاکتورها ؛ مراحل صدور صورتحساب و مانده های حساب جمع اوری نموده سپس انها را بررسی جامع نموده و بررسی جامع از تمامی این اطلاعات را به روشی منصفانه و دقیق انجام دهند تا اطمینان حاصل شود که هیچگونه خطای اساسی عمدی و یا غیر عمدی صورت نگرفته است.
استانداردهای حسابرسی چیست؟
استانداردهای حسابرسی پذیرفته شده استانداردهایی هستند که برای حسابرسی شرکتهای خصوصی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این استانداردها در سه دسته خلاصه می‌گردد.
۱ – استانداردهای عمومی. ۲ – استانداردهای میدانی. ۳ – استانداردهای گزارشگری.
بطور کلی استانداردهای حسابرسی پذیرفته شده مجموعه ای از دستورالعملهای سیستماتیک هستند که توسط حسابرسان به هنگام انجام حسابرسی در سوابق مالی شرکتها مورد استفاده قرار می‌دهند. این دستورالعملها برای اطمینان از صحت؛ سازگاری و صحت عملکرد حسابرسان و گزارشها کمک موثری خواهند داشت. باید به خاطر داشت که استانداردهای حسابرسی پذیرفته شده حداقل استانداردهایی هستند که یک حسابرس برای حسابرسی شرکتهای خصوصی استفاده می‌نمایتد.
علاوه به این استانداردها یک هیئت نظارت بر حسابداری شرکت‌هایی که در بورس پذیرفته شده‌اند نیز وجود دارد که میبایستی رعایت گردد.. باید توجه نمود که هر شرکت که مورد حسابرسی قرار می‌گیرد یک فرایند خاص خود داشته که امکان نیاز به انجام یک حسابرسی فراتر از استانداردهای عمومی پذیرفته شده را نیاز داشته باشد. به منظور ارائه یک گزارش صحیح و روشن علاوه بر پیروی از این استانداردها میبایستی از قضاوت حرفه ای و شخصی استفاده نمود.
1- استانداردهای حسابرسی عمومی
در سه بخش اول از استاندارد های حسابرسی پذیرفته شده عمومی؛ یک حسابرس مستقل میبایستی دارای صلاحیت حسابرسی که همانا مدارک تحصیلی از یکی ازانجمن های نامبرده و یا مورد تائید انجمن حسابداران خبره ایران باشید. مهارت کافی در اجرای یک حسابرسی از واجبات این امر است.
بعنوان یک حسابرس میبایستی بصورت مستقل عمل نموده و از نظر ظاهر نیزنشان دهید که بطور مستقل عمل مینمائید. بطور مثال وابسته مالی به شرکت مورد حسابرسی نباشید. همچنین در فرایند انجام کار و وظایف خود بصورت حرفه ای و مناسب عمل نمائید.
2- استانداردهای حسابرسی میدانی
در این‌جا نحوه عملکرد و تعیین روشهای مناسب برای انجام کار را ارائه می‌نماید.
اول اینکه برنامه ریزی کافی برای انجام کار و همچنین نظارت کافی و مناسب برای دستیاران و همکاران خود تهیه و تمامی انها واقف بر وظایف خود می‌باشند.
دوم اینکه بهره مندی از سیستم کنترلهای داخلی و حتی اشخاص مرتبط با عملیات مالی شرکت مانند مشتریان برای ارزیابی و اطمینان از خطرهای سوء استفاده های احتمالی. بطور مثال ارسال نامه به بدهکاران شرکت برای تائید میزان بدهی درج در دفاتر و صورت های مالی شرکت.
برای ارزیابی و ارائه گزارش صورتهای مالی و وضعیت مالی شرکت حتما میبایستی توجه خاص در مورد جمع اوری مدارک و مستندات در حین حسابرسی مبذول دارید. این مدارک میبایستی به منظور ارزیابی ادعاهای مدیریت در مورد صحت یا عدم صحت گزارشهای مالی بصورت سیستماتیک و گویا دسته بندی و فایل گردد.
3- استانداردهای حسابرسی گزارشگری
مرحله بعدی و پس از اینکه حسابرس و با توجه به مدارک و مستندات جمع اوری شده طبق موازین شواهد حسابرسی به این نتیجه رسید که توانسته به یک اجماع نظر برسد می‌تواند مرحله گزارشگری که نتیجه نهائی می‌باشد را ارائه نماید.
