کمدی های مبتذل – سی وی نت

به گزارش سی وی نت شهروند در گزارشی به بررسی آسیب شناسی برنامه سازی کمدی به بهانه پخش مجموعه «جوکر» پرداخته و نوشته است: فصل دوم برنامه «جوکر» با این که هم چنان بیشتر از دیگر برنامه های تولید شده در شبکه نمایش خانگی سروصدا و مخاطب داشته؛ اما در عین حال یکی از پرانتقادترین برنامه های تولید شده در تمام سالیان اخیر نیز بوده است. برنامه ای با تهیه کنندگی و اجرای احسان علیخانی که با الگوبرداری از یک رئالیتی شوی ژاپنی ساخته شده و روند حاکم بر آن هم به این صورت است که شماری از هنرمندان به خصوص کمدین های معروف در یک اتاق دربسته کنار هم گرد آمده و باید برای خنداندن یکدیگر رقابت کنند. با این حال چالش اصلی برنامه این جاست که خود این کمدین هایی که برای خنداندن بقیه تلاش می کنند باید جلوی خنده خود را بگیرند و در غیر این صورت حذف خواهند شد! «جوکر» اما همان طور که گفته شد به رغم مخاطبان و تماشاگران به نسبت پرشماری که داشته؛ اما آماج انتقادات و اعتراضات گوناگونی نیز قرار گرفته است- که بیشتر ناظر به سطح گاهی واقعا نازل شوخی هایی است که در برنامه به نمایش درمی آیند. شوخی هایی اغلب فی البداهه و بدون هیچ سناریوی قبلی که در اغلب قسمت ها باعث شده اند نه تنها تلاش های سازندگان برنامه برای رعایت یک سری استانداردهای تولیدی- از صحنه به نسبت پرخرج و پرطمطراق برنامه گرفته تا تلاش های محسوسی که برای جمع آوردن یک دوجین بازیگر محبوب در هر قسمت از برنامه به عمل آمده- ابتر و بی نتیجه بماند؛ بلکه تمام کمبودها و محدودیت ها و ناتوانی های کمدین های این سامان را هم عریان و عیان پیش چشم تماشاگران افشا می کند…

با این حال هم چنان پاشنه آشیل «جوکر» را می توان سطح گاهی واقعا نازل طنز حاکم بر آن عنوان کرد. موضوعی که از همان اولین روزهای انتشار این برنامه چه در روزگار اجرای سیامک انصاری و چه حالا که احسان علیخانی سکان اجرای «جوکر» را در دست گرفته از سوی منتقدین پرشماری- که حتی منتقدین گزیده کار و سخت گیری چون مجید اسلامی را هم شامل می شود- مورد اشاره قرار گرفته است. یادمان نرفته که بعد از انتشار چند قسمت آغازین «جوکر» مجید اسلامی روزنامه نگار و منتقد سینمایی نوشته بود: «این شاید بدترین برنامه طنزی است که در این سال ها دیده ام. شاید تنها برنامه ای که می توانست سطح توقع آدم را آن قدر پایین بیاورد که به نسبت آن تقریبا همه استندآپ های «خندوانه» شاهکار جلوه کنند. [در واقع رویکرد کلی برنامه جوری است که حتی] بااستعدادها و برخی دیگر را که انگار راه گم کرده اند چنان در مرداب ادابازی لودگی و لوس بازی فرو می برد که آدم در مقام بیننده خجالت می کشد. در کل؛ احسان علیخانی با تهیه این برنامه گام مهمی برداشته در به قهقرا بردن کمدی. حالا دیگر حتی از شر انتقادهای ملایم اجتماعی (مثلا در استندآپ ها هم) خلاص شده ایم و به دوران لودگی صرف بازگشته ایم. مبارک است».
این انتقادات را در ادامه منتقدانی دیگر هم پی گرفتند…

نکته ناراحت کننده در این میان این است که مشکل «جوکر» به خصوص در دومین فصلی که جلوی دوربین رفته تنها مربوط به سطح طنز موجود در آن نیست. بلکه این برنامه از نوعی ابتذال آشکار هم رنج می برد- که خودش را در شوخی های بعضا سخیف و غیراخلاقی به رخ می کشد. شوخی هایی که البته در صورت رعایت قانون محدودیت سنی مخاطبان می توانست حساسیت زیادی ایجاد نکند. ولی توجه به این نکته که بیشتر تماشاگران «جوکر» نوجوانان و جوانان هستند این نوع شوخی های اغلب جنسی و دوپهلو انتقادات و اعتراضات زیادی را موجب شده و حتی در مواردی آش چنان شور شده که در یکی از قسمت های برنامه صدای خود احسان علیخانی هم درآمد- و به شرکت کنندگان تذکر داد که کودکان هم این برنامه را می بینند و مواظب نوع شوخی های خود باشند. این رویکرد نیز یکی از مواردی بوده که در چند وقت اخیر از سوی منتقدین بسیاری مورد اشاره قرار گرفته است. یکی از منتقدین این رویه کیوان کثیریان منتقد سینما بوده که در این زمینه با لحنی تند نوشته: «اگر اهل شنیدن شوخی های جنسی رکیک و لودگی های سطح پایین هستید اگر دوست دارید با این جور شوخی های پایین تنه ای بخندید و گوشتان به شنیدن آن ها عادت دارد حتما «جوکر» را ببینید».
احسان رشیدی روزنامه نگار سینمایی هم عقیده دارد که «برنامه «جوکر» در سنین کودک و نوجوان مخاطب پیدا کرده و این خطرناکه؛ چون بیشتر از شوخی های جنسی و رکیک برای خنده گرفتن از مخاطب استفاده می کنه بدون اینکه محدودیت رده بندی سنی در آن لحاظ شود». افشین علیار هم نوشته که «در «جوکر» شوخی های جنسی رو از کف خیابون جمع کردن ریختن تو این برنامه به اصطلاح رئالیتی شو»!

فی البداهه بودن اغلب شوخی های «جوکر» از معضل دیگری نیز رونمایی می کند- که شاید ریشه بسیاری از معضلات سینمای کمدی این سامان نیز می تواند باشد.
در این واقعیت که شرکت کنندگان «جوکر» تاکنون شماری از بهترین کمدین های سینما و تلویزیون ایران بوده اند تردیدی نیست. این «بهترین کمدین های سینما و تلویزیون ایران» اما تاکنون در این چند ده قسمتی که منتشر شده ناتوانی محض خودشان را در ساخت شوخی به بهترین وجهی به نمایش گذاشته اند و به خوبی این نکته را نشان داده اند که کمدین های به اصطلاح درجه یک ما بدون متن و فیلمنامه چگونه در مقابل دوربین کپ می کنند و فلج می شوند و انگار جز خاطره گویی و لودگی کار دیگری ازشان برنمی آید. این را در شوخی های نچسب تمام قسمت های «جوکر» می توان دید: این که وقتی متنی در کار نباشد این بازیگران جز کج وکوله کردن صورت و درآوردن اصوات ناهنجار و البته یک سری جوک اینستاگرامی سخیف کار دیگری برای گرفتن خنده بلد نیستند نمایشی طعنه آمیز از سطح نازل کمدی را در سینما و تلویزیون این سرزمین نمایش می دهد. در واقع «جوکر» به بهترین وجهی این واقعیت سردردآور را به نمایش می گذارد که کمدین های ما در آن زمان هایی که برای گرفتن کمترین خنده ای خودشان را به در و دیوار می زنند چه قدر رقت انگیز جلوه می کنند- و این شاید مهم ترین و بهترین دستاورد «جوکر» باشد که سطح واقعی کمدی و طنز و البته تلقی کمدین های شناخته شده ما از این مقولات را آشکارا و بدون کمترین پرده پوشی به نمایش گذاشت!

پی نوشت: بیراه نیست اگر بگوییم که بهترین طراحی شوخی در تمام قسمت های «جوکر» را تاکنون در جدیدترین قسمت این برنامه از گلوریا هاردی دیده ایم. یک شوخی ساده درباره دختری که می خواست با نواختن یک قطعه موسیقی رویای دیرینه پدربزرگ فقیدش را برآورده کند- که در ادامه هم دیدیم که چه پیش آمد و چه لحظاتی ایجاد شد. این شوخی شاید تمام چیزهایی را که شوخی های دیگر «جوکر» نداشتند و کمدین ها را ناچار به لودگی می کردند یک جا در خود داشت- که مهم ترین هایش پی ریزی یک مقدمه فکرشده و در ادامه برداشت هوشمندانه از این مقدمه و تاکید بر تضاد گل درشتی بود که ایجاد می شد. گلوریا در ابتدا با لحنی حزین درباره پدربزرگ و رویایش می گفت و با روایت خاطراتی تماشاگرانش را به آستانه اشک و بغض می کشاند و در ادامه بعد از این پیش درآمد اندوه بار تماشاگران را با این توقع که قرار است موسیقی یک تحصیلکرده موسیقی را گوش دهند میهمان یک سری اصوات نخراشیده می کرد. آموزنده تر از این اجرا اما اشاره به این واقعیت از سوی خود احسان علیخانی بود که انگار از ابتدا موافق این اجرا نبوده و آن را به قدر کافی کمدی نمی دانسته. واقعیتی که حکایت از تلقی خاص علیخانی- و بسیاری دیگر- از کمدی می کند و شاید بتواند از ضعف ها و کمبودهای «جوکر» و بسیاری دیگر از کمدی های سینما و تلویزیون رازگشایی کند!

انتهای پیام