چگونه حضانت فرزند را از مادر بگیریم؟

مساله نگهداری و پرورش فرزندان در مواردی از قبیل طلاق زوجین با موضوع حضانت فرزند مورد بررسی قرار می گیرد. در واقع مسئولیت بزرگ کردن و تامین نیازهای فرزندان تا سن بلوغ (دختران 9 سالگی و پسران 15 سالگی) به هر کدام از والدین سپرده می شود. ممکن است طبق صلاح دید دادگاه، در صورت عدم صلاحیت والدین، حضانت فرزند به فرد دیگری واگذار گردد. حضانت فرزندان در شرایط عادی، تا سن قانونی (18 سال تمام) با والدین است. اما در شرایط غیر عادی همانند تصمیم به جدایی والدین، دادگاه در مورد حضانت فرزند تصمیم گیری می کند.

حضانت فرزند بعد از فوت والدین

حضانت فرزندی که پدر وی فوت کرده، به مادر و برعکس حضانت فرزندی که مادر وی فوت کرده به پدر تعلق می گیرد. چنانچه هر دو والدین (پدر و مادر) فوت کنند، حضانت به جد پدری وی تعلق می گیرد و در صورت نداشتن فامیل پدری، حضانت به خویشاوندان نزدیک فرزند به ترتیب اولویت سپرده می شود.

حضانت فرزند بعد از طلاق زوجین

مسئولیت حضانت فرزندان تا سن 7 سالگی به مادر سپرده می شود و از 7 سالگی تا سن بلوغ، به پدر. ممکن است والدین نسبت به این موضوع معترض بوده و به توافقات پایبند نباشند. مخصوصا امکان اعتراض مادر به انتقال حضانت فرزند به پدر بعد از 7 سالگی وجود دارد. در چنین حالتی دادگاه مربوطه تصمیم گیرنده خواهد بود. بعد از اینکه فرزند به سن بلوغ رسید، خود حق انتخاب دارد. مبنی بر اینکه تمایل به زندگی با مادر دارد یا پدر. اما در هر دو صورت تامین هزینه های زندگی فرزند بر عهده پدر خواهد بود.

حضانت فرزند بعد از طلاق توافقی

در طلاق توافقی همه مسائل بین زوجین، طبق توافقات بین آنها انجام می گیرد، حتی حضانت فرزندان. زوجین می توانند طبق توافق، حضانت فرزند را برای همیشه به زوج یا زوجه بسپارند و هیچ مانع قانونی بر سر راه این توافق وجود ندارد.

موارد سلب حضانت

• تشخیص عدم صلاحیت هر یک از والدین در نگهداری از فرزند توسط دادگاه
• اعتراض طرف مقابل نسبت به نحوه مراقبت از فرزند توسط فرد عهده دار
• ازدواج مجدد مادر
• اعتیاد
• بیماری واگیردار
• ابتلا به بیماری های روحی و روانی
• ارتکاب فساد اخلاقی
• عدم رسیدگی کافی به فرزند بنابه دلایلی از جمله مشغله زیاد کاری
• در معرض خطر قرار گرفتن سلامت جسمی و روحی فرزند توسط فرد عهده دار حضانت
• اجبار کودک به انجام اعمال غیر قانونی و خلاف شرع
• آزار و اذیت جسمی کودک

انصراف از حق حضانت

در مواردی دیده می شود که زن با بخشیدن مهریه خود به مرد، حق حضانت را از وی می گیرد. اما در چنین حالتی چنانچه مرد عدم صلاحیت زن را در نگهداری از فرزند ثابت نماید، می تواند سرپرستی طفل را مجدد بر عهده گیرد.

ملاقات با طفل

منع ملاقات فرزند تحت حضانت توسط فرد عهده دار حضانت، منع قانونی دارد. با ارائه دادخواست ملاقات به دادگاه، می توان مجوز ملاقات فرزند(اکثرا در حضور یک ناظر) را طبق صلاح دید دادگاه، دریافت کرد. مکان و زمان ملاقات نیز توسط دادگاه تعیین می شود. اقدام خلاف دستور دادگاه توسط فرد عهده دار حضانت، در مواردی منجر به سلب حضانت از وی می شود. چنانچه رسیدگی به پرونده حضانت در دادگاه طول بکشد، امکان دریافت حکم ملاقات موقت از دادگاه توسط هر یک از زوجین وجود دارد.

مدارک لازم برای دریافت حضانت

ضمانت های اجرائی حضانت

• ضمانت منع حق مطالبه حضانت
• ضمانت عدم امتناع از حضانت
• ضمانت عدم انجام مسئولیت های مربوط به حضانت

نکات مهم و پایانی

• توجه به مصلحت فرزند در تعیین مسئول حضانت وی امری بسیار مهم است. به علاوه دادگاه صالح باید در تعیین حضانت به خواست فرزند نیز تا حدودی اهمیت دهد.
• تنها پدر و مادر مشمول دریافت حق ملاقات فرزند خواهند بود.
• در صورت فوت مادر و تعلق حق حضانت به پدر، پدر حق امتناع از ملاقات فامیل مادری فرزند با وی را خواهد داشت.

تامین هزینه های مورد نیاز فرزند و در واقع نفقه فرزند بر عهده پدر است. در صورت عدم توانایی پرداخت نفقه توسط پدر، این وظیفه بر عهده جد پدری فرزند و در غیر اینصورت بر عهده مادر است. اولویت آخر پرداخت نفقه فرزند، جدر حضانت فرزندان، فارغ از جنسیت آن ها، تا سن 7 سالگی، مادر، اولویت دارد و پس از آن نیز همچنان، از حق ملاقات برخوردار خواهد بود. در مواردی، به علت عدم صلاحیت مادر، دعوای سلب حضانت، برای پس گرفتن فرزند، مطرح می شود. شرایط سلب حضانت فرزند از مادر، ازدواج مجدد وی، جنون یا هر موضوع دیگری است که مصلحت فرزند را تهدید کند.

برای مشاوره شرایط سلب حضانت فرزند از مادر

به دنبال طلاق والدین و یا فوت یکی از آن ها، مسئله حضانت فرزندان، به موضوع مهمی تبدیل می شود؛ چرا که کودکان، نیازمند مراقبت و حمایت جسمانی و عاطفی هستند. به همین دلیل، قانونگذار نیز در راستای حمایت از کودکان و مصلحت آنان، قواعدی را در خصوص حضانت فرزندان قبل از طلاق، حضانت فرزندان بعد از طلاق و حضانت فرزندان بعد از فوت والدین، مقرر داشته است.

گاه، والدی که حضانت با او است، از شرایط لازم و مناسبی، برخوردار نبوده و زندگی با او، برای طفل، آسیب زا خواهد بود. در این موارد، قانون گذار، نهاد حقوقی سلب حضانت را پیش بینی کرده که قواعد مخصوص به خود را دارد. قانون مدنی، موارد و شرایط سلب حضانت فرزند از مادر و پدر را پیش بینی نموده و اینگونه نیست که به علت نیاز ضروری فرزند به مادر، نتوان از او سلب حضانت کرد.

از این رو، در این مقاله، قصد داریم در خصوص حضانت مادر در قانون مدنی صحبت کنیم، شرایط سلب حضانت فرزند از مادر و پس گرفتن فرزند از او را بگوییم و نحوه طرح دعوای سلب حضانت به علت عدم صلاحیت مادر را توضیح دهیم. چنانچه، پیرامون این موضوع، سوالاتی دارید، با ما همراه باشید.

حضانت مادر

در قانون مدنی، در  فرزند دختر و حضانت فرزند پسر، تا سن هفت سالگی، اولویت با مادر می باشد. در واقع، قانون مدنی، به دلیل اینکه کودک در این سن، نیازمند عاطفه مادر و مهر و محبت از جانب او بوده و بسیاری از نیازهایش در این سن، توسط مادر تامین می شود، در حضانت فرزندان تا هفت سالگی، مادر را در اولویت قرار داده است.

پس از توضیح در خصوص حضانت مادر، در ادامه، قصد داریم، درباره شرایط سلب حضانت فرزند از مادر و پس گرفتن فرزند و موارد عدم صلاحیت او صحبت کنیم.

در قسمت قبل، در خصوص حضانت مادر صحبت کردیم و گفتیم که در اولویت قرار دادن مادر، برای حضانت فرزند تا سن هفت سالگی، به دلیل لزوم رعایت مصلحت طفل می باشد.

همچنین، اشاره کردیم، در صورت عدم صلاحیت مادر و وجود شرایط سلب حضانت فرزند از مادر، می توان، اقدام به پس گرفتن فرزندان نمود و حضانت فرزندان را به پدر یا شخص دیگری واگذار کرد. لذا، در این قسمت، قصد داریم، درباره شرایط سلب حضانت فرزند از مادر که در مواد 1170، 1173 قانون مدنی و 41 قانون حمایت از خانواده، به آن، اشاره شده است، صحبت کنیم که عبارتند از:

ابتلا به جنون یا دیوانگی: یکی از شرایط سلب حضانت از مادر و پس گرفتن فرزند از او، این است که او قوای عقلانی خود را از دست داده و دچار جنون و دیوانگی شود.

ازدواج با شخصی دیگر: از دیگر موارد و شرایط سلب حضانت از مادر، این است که او پس از جدایی و طلاق، با شخص دیگری ازدواج کند.

عدم مواظبت از طفل: چنانچه مادر، به درستی از طفل، مراقبت نکند و سلامت جسمانی و روانی طفل به خطر افتد، این امر می تواند از موارد و شرایط سلب حضانت از مادر و پس گرفتن فرزند از او باشد.

انحطاط اخلاقی: چنانچه مادر، درگیر مسائل غیر اخلاقی باشد، این امر می تواند از موارد عدم صلاحیت مادر و شرایط سلب حضانت از او باشد.
شایان ذکر است، شرایط سلب حضانت فرزند از مادر و موارد عدم صلاحیت او انحصاری نیستند، بلکه در هر مورد که مصلحت کودک به خطر بیفتد، می توان حضانت را از دارنده آن، سلب کرد. تلاش شده است وکیل های عضو کانون وکلا که در این لیست معرفی شده اند وکیل پایه یک دادگستری باشند. همچنین بخش قابل توجهی از وکلای مرکز مشاوران قوه قضاییه که در دادراه فعال هستند وکیل پایه یک هستند.

دعوای سلب حضانت از مادر

در قسمت قبل، درباره ، در خصوص مادر صحبت کردیم و گفتیم که موارد عدم صلاحیت مادر در حضانت فرزند، حصری نبوده و هر امری که خلاف مصلحت طفل باشد، می تواند از موارد و شرایط سلب حضانت فرزند از مادر و پس گرفتن فرزند از او باشد. در این قسمت، قصد داریم، درباره دعوای سلب حضانت از مادر، در صورت وجود شرایط سلب حضانت، توضیح دهیم.

مطرح کردن دعوای سلب حضانت در دادگاه

برای سلب حضانت از مادر، نخست بایستی دعوای سلب حضانت از مادر را در دادگاه اقامه کرد. به این منظور، بایستی به دادگاه، دادخواست سلب حضانت از مادر را ارائه داد.

ثبت دادخواست سلب حضانت از مادر

شایان ذکر است، هر کسی که مدعی وجود یکی از دلایل سلب حضانت می باشد، باید، شرح موارد عدم صلاحیت و ادله اثبات خود را در دادخواست، ذکر کند و قادر باشد آن دلایل را به دادگاه، ارائه دهد.