چه کسی گیتار برقی را به ایران آورد؟
آوایی اندوهناک داشت و با همراهی نغمه‌های غمناک سازش، گویی درد هزاران سال تنهایی و بی‌کسی را روایت‌می‌کرد. هم مامور کنترل بلیت در سینما بود، هم تئاتر بازی می‌کرد و هم سودای جهانگردی در سر داشت. مهرپویا همین قدر همه فن حریف بود.
سی وی نت پلاس: ۶ تیرماه زادروز زنده‌یاد عباس مهرپویا است که علاوه بر خوانندگی به عنوان مبتکر موسیقی تلفیقی، نوازنده، آهنگساز، تنظیم‌کننده، جهانگرد و دکوراتور هم شناخته می‌شود. اگر مهرپویا در ۴ خرداد ۱۳۷۱ در سن ۶۴ سالگی بر اثر ابتلا به سرطان از دنیا نمی‌رفت، امروز باید شمع تولد ۹۶ سالگی‌اش را فوت می‌کرد.
امروز مهرپویا نیست تا دیگر کسی از «قبیله لیلی» نخواند و کسی نباشد که قصه‌ی «مرگ قو» را روایت کند، یا اینکه صدای پاروی «قایقرانان» را به گوش‌ها برساند.
مهرپویا و علاقه به هنرهای دستی
مهرپویا که در سال ۱۳۰۶ در تهران متولد شده بود، از همان ابتدا علاقه‌ی زیادی به دنیای هنر داشت و پیش از آن که وارد دنیای موسیقی شود، در زمینه‌ی هنرهای دستی فعالیت‌هایی داشت. زندگی هنری‌اش را با تئاتر آغاز کرد و در نمایش‌های معروف دهه‌های ۲۰ و ۳۰ ایفای نقش کرد اما زندگی موسیقایی‌اش را با ساز عود آغاز کرد. او هنگام اجرای نمایش، عود هم می‌زد و از همین رو بود که توسط تعدادی از دوستانش در «جامعه باربد» به سینما دعوت شد.
ساخت موسیقی فیلم‌هایی مانند «جدال با شیطان» و «دزد عشق» نتیجه‌ی این همین فعالیت‌ها بود؛ اما او چندی بعد به نواختن ساز گیتار رو آورد و قطعه‌ای به نام «کلبه سرخ‌پوستان» را با گیتار الکتریک اجرا کرد. گفته می‌شود، او اولین کسی است که گیتار الکتریک را وارد ایران کرد و آن را نواخت.
وقتی مهرپویا جهانگرد شد
مهرپویا به دلیل اینکه در موسیقی پاپ ایرانی احساس یکنواختی می‌کرد و از طرفی علاقه به فرهنگ و هنر دیگر کشورها داشت، سفرهایی را به منظور تحقیق و گردآوری اطلاعات جدید و جامع در بخش‌های مختلف آغاز کرد.
او به کشورهایی چون مصر، بلژیک و کشور هندوستان سفر کرد و بعد از ماه‌ها زندگی درهند وآموختن ساز «سیتار» در نزد بزرگان آن دیار و همچنین آشنایی با فرهنگ و آداب رسوم خاص وگوناگونِ این کشور پهناور و شگفت‌انگیز با دستی پر از مطالب و تصاویر به ایران بازگشت.
سپس سفرهایش را به کشورهای دیگری ازجمله آفریقا، ژاپن، چین، آمریکا، جزایر هاوایی، جزایر ساموا در فیجی، پرتغال، جزایر سلیمان، اسپانیا و تهیه گزارش‌هایی از بومیان آفریقایی، سرخ‌پوستان و… ادامه داد. او ضمن اینکه از هر سرزمینی دیدن می‌کرد به ایده‌هایی نو و تازه برای کارهای هنری خود، به خصوص در زمینه موسیقی و کارهای دستی نیز دست پیدا می‌کرد. تعدادی از مطالب تهیه شده و عکس‌های او به صورت مقاله در بسیاری از مجلات آن روزها به چاپ رسیده‌است.
مهم‌ترین آثار موسیقی مهرپویا چه بود؟
یکی از مهم‌ترین سفرهای مهرپویا، سفری به هندوستان بود که در آنجا نواختن ساز سیتار را از «محمود میرزا» و با راهنمایی «راوی شانکار» آموخت. قطعه‌ی «قایقرانان» نیز حاصل همین سفرهای پی‌درپی او است. ریتم این موسیقی با صدای طبیعی پاروی قایقرانان و موج دریا تنظیم شده است.
«مرگ قو» یکی دیگر از مهم‌ترین آثار مهرپویا است که با شعر محمد حمیدی شیرازی و با سبکی نو اجرا شد. او حتی برای خود سبکی به نام «کوکتل موسیقی» به وجود آورد و مدت‌ها به همان سبک کار کرد. «کوکتل موسیقی» حاصل شناسایی موسیقی و ساز کشورهای جهان توسط او و آمیزشی از این اصوات بود.
آلبوم «قبیله لیلی» نیز یکی از آثار پرمخاطب مهرپویاست که قطعه معروف «آسمان می‌گرید امشب» هم در همین آلبوم گنجانده شده است. مهرپویا با ساخت و اجرای ترانه «قبیله لیلی» در این اثر داستان لیلی و مجنون را در قالبی نو با کلام پرویز وکیلی دوباره بر سر زبان‌ها انداخت.
روزهای پایانی و همکاری با مجید انتظامی…
مهرپویا بعد از انقلاب فعالیت‌های دیگری مانند ساخت دست‌سازه‌هایش را پررنگ‌تر کرد. برای همین گالری‌داری و کارهای دستی او تا سال‌های آخر حیاتش ادامه داشت. آخرین کار او در زمینه موسیقی، همکاری با مجید انتظامی در موسیقی متن فیلم «بایسیکل‌ران» است که در آن نوای سیتارش برای آخرین بار به گوش رسید.
سرانجام عباس مهرپویا در ۴ خرداد ۱۳۷۱ در سن ۶۴ سالگی بر اثر ابتلا به سرطان، پس از تحمل دو سال بیماری درگذشت. پیکر او در امامزاده عبدالله شهرری با حضور جمعی از هنرمندان و دوستدارانش به خاک سپرده شد.
نوای آواز و موسیقی این هنرمند هنوز هم هر از چندگاهی در رادیوی ایران به گوش می‌رسد.
انتهای پیام