چرا مردان بیشتر دچار پوسیدگی دندان و بیماری لثه می شوند؟

یکی از کشفیات مهم دانشمندان دانشگاه کارولینای شمالی، شناسایی اینترلوکین-۱ بتا (IL-۱β) به عنوان پروتئین پیش التهابی کلیدی در بیماری لثه مردان است. این پروتئین موجب تشدید التهاب در بافت های لثه و تحلیل استخوان های نگهدارنده دندان ها می شود و می تواند توضیح دهد که چرا مردان بیش از زنان دچار آسیب های جدی دندانی می شوند.

به طور سنتی، مطالعات تفاوت جنسیتی در بیماری لثه را به رفتارهای بهداشتی مردان نسبت می دادند. به عنوان مثال، مردان معمولاً کمتر مسواک می زنند یا نخ دندان استفاده می کنند و بازدید منظم از دندانپزشک کمتر دارند. با این حال، پاسخ التهابی بدن، مخصوصاً در حضور IL-۱β، مشخص می کند که چرا حتی با رعایت نسبی بهداشت، مردان نسبت به زنان بیشتر در معرض آسیب هستند.

اینترلوکین ها و نقش آنها در بدن

اینترلوکین ها، یا IL ها، گروهی از سیتوکین ها هستند که عملکرد آن ها در فعال سازی سلول های ایمنی و تنظیم التهاب بسیار حیاتی است. این ترکیبات می توانند هم خواص پیش التهابی و هم ضدالتهابی داشته باشند و در بیماری های مختلف مانند سکته مغزی، آلزایمر، ام اس و برخی بیماری های چشمی نظیر آب سیاه و تباهی لکه زرد وابسته به سن نقش دارند.

در زمینه بیماری لثه، اینترلوکین-۱ بتا باعث افزایش پاسخ التهابی نسبت به باکتری های موجود در دهان می شود و در نتیجه آسیب به بافت لثه و استخوان های اطراف دندان تشدید می گردد.

شواهد انسانی و حیوانی

در پژوهشی که شامل ۶۲۰۰ نمونه انسانی بود، مشخص شد سطح IL-۱β در مایع موجود در شکاف لثه مردان به طور قابل توجهی بیشتر از زنان است. این امر می تواند توضیح دهد که چرا مردان هنگام بروز عفونت های لثه، تحلیل استخوان بیشتری تجربه می کنند و احتمال از دست رفتن دندان ها در آن ها بیشتر است.

مطالعات حیوانی نیز یافته های مشابهی را تأیید کردند. در مدل های موش، حیوانات نر نسبت به موش های ماده سطح بالاتری از IL-۱β داشتند. موش هایی که ژن این پروتئین التهابی در آن ها حذف شده بود، کاهش تحلیل استخوان و التهاب بافتی را تجربه کردند. همچنین، موش هایی که با داروی آزمایشی مهارکننده IL-۱β درمان شدند، نفوذ سلول های التهابی به بافت لثه کاهش قابل توجهی داشت. این اثرات تنها در موش های نر مشاهده شد، که نشان دهنده تفاوت زیست شناختی جنسیتی در پاسخ های التهابی است.

پیامدهای بالینی و درمانی

این کشف علمی مسیرهای جدیدی را برای درمان های هدفمند بیماری های لثه فراهم می کند. مهار فعالیت IL-۱β می تواند به کاهش پیشرفت التهاب و از دست رفتن دندان ها در مردان کمک کند. با توجه به این یافته، می توان رویکردهای درمانی متفاوت برای زنان و مردان در نظر گرفت، زیرا مکانیسم پیشرفت بیماری در زنان ممکن است توسط IL-۱β هدایت نشود و عوامل دیگری در آن نقش داشته باشند.

در آینده، درمان های دارویی متمرکز بر کاهش فعالیت IL-۱β یا مهار پاسخ های التهابی موضعی، می تواند مکمل بهداشت دهان و دندان و مراقبت های سنتی باشد و به کاهش نابرابری جنسیتی در بیماری های لثه کمک کند.

اهمیت این کشف برای سلامت عمومی

شناخت تفاوت های جنسیتی در پاسخ های التهابی بدن، تنها به درمان بیماری های دندانی محدود نمی شود. این تحقیق نشان می دهد که توجه به عوامل بیولوژیکی و ژنتیکی در طراحی استراتژی های پیشگیری و درمان بیماری ها حیاتی است.

همچنین، این یافته ها می توانند آموزش های بهداشتی را دقیق تر کنند. مردان باید بیشتر نسبت به مراقبت از دندان ها و لثه خود حساس باشند و پیگیری منظم توسط دندانپزشک را جدی بگیرند، حتی اگر عادات بهداشتی نسبی رعایت شود.

در طب ژورنال بیشتر بخوانید