نمونه دادخواست طلاق از طرف زوجه به دلیل عسر و حرج

زوجه ای که به دلیل عسر و حرج خواهان طلاق است، دادخواست حقوقی مفصلی به دادگاه خانواده ارائه می دهد تا وضعیت دشوار و غیرقابل تحمل زندگی مشترک خود را تشریح کند. این سند رسمی، سنگ بنای شروع یک فرآیند قانونی است که بر پایه مصادیق مشخصی بنا شده تا ادامه زندگی زناشویی را برای او ناممکن سازد.

گاهی اوقات، مسیر زندگی مشترک، علیرغم تمامی تلاش ها، با موانعی طاقت فرسا و غیرقابل عبور مواجه می شود. این وضعیت می تواند ادامه زندگی مشترک را به منبعی از رنج و مشقت عمیق برای یکی از طرفین تبدیل کند. در چنین شرایطی، به ویژه برای زنانی که با دشواری های شدید و غیرقابل تحمل روبرو هستند، قانون راهی را برای تقاضای طلاق از طریق «عسر و حرج» پیش بینی کرده است. این مسیر قانونی، که در تاروپود قانون مدنی ایران تنیده شده، اذعان دارد که هیچ فردی نباید وادار به تحمل زندگی در رنج مداوم شود.

فرآیند طلاق به دلیل عسر و حرج، اغلب مسیری دشوار و از نظر عاطفی چالش برانگیز است که نیازمند درک روشنی از حقوق قانونی و مستندات دقیق است. برای زنی که در چنین موقعیتی گرفتار شده است، پیمودن پیچیدگی های سیستم حقوقی ممکن است دلهره آور به نظر برسد، اما در عین حال، روزنه ای از امید برای بازپس گیری آرامش و کرامت است. این راهنما تلاش می کند تا این مسیر را روشن سازد، و با ارائه توضیحاتی شفاف درباره مفهوم، مبانی قانونی، گام های اجرایی و ادله حیاتی مورد نیاز برای ارائه یک پرونده قوی به دادگاه، نقشه راهی را ترسیم کند. با درک این عناصر، زنان می توانند با اطمینان بیشتری گام بردارند و بدانند که برای پیگیری حقوق قانونی خود و گشودن فصلی جدید در زندگی شان مجهز شده اند.

عسر و حرج چیست؟ (مفهوم و مبنای قانونی آن در طلاق)

مفهوم «عسر و حرج» در دعاوی خانواده، زمانی مطرح می شود که ادامه زندگی زناشویی برای زوجه، با مشقت و سختی فوق العاده ای همراه شده و تحمل آن از توان وی خارج باشد. این وضعیت، تنها یک احساس شخصی نیست، بلکه باید از مصادیق مشخص قانونی برخوردار بوده و قابلیت اثبات در دادگاه را داشته باشد. هنگامی که زوجه خود را در تنگنایی غیرقابل تحمل می یابد، قانون این حق را به او می دهد که به دادگاه مراجعه کرده و تقاضای جدایی نماید.

مبنای قانونی این حق، تبصره ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران است که مقرر می دارد: «در صورتی که ادامه زوجیت برای زوجه موجب عسر و حرج باشد، وی می تواند با مراجعه به حاکم شرع و اثبات عسر و حرج خود، تقاضای طلاق نماید. حاکم شرع نیز در صورت احراز عسر و حرج، زوج را اجبار به طلاق می کند و در صورت امتناع زوج، حاکم شرع با اعمال ولایت خود، زوجه را طلاق می دهد.» این ماده قانونی، در واقع، دریچه ای را برای رهایی زنانی گشوده است که زندگی شان با مشقت های غیرقابل تحمل گره خورده است.

اهمیت این تبصره در آن است که حق طلاق، که اصولاً در اختیار مرد قرار دارد، در شرایط خاصی به زن نیز اعطا می شود. برخلاف طلاق توافقی یا طلاق خلع که معمولاً با رضایت زوج یا بذل بخشی از حقوق مالی توسط زوجه همراه است، در طلاق به دلیل عسر و حرج، اثبات مشقت و سختی زندگی بر عهده زوجه است و دادگاه با احراز آن، حتی بدون رضایت مرد، حکم طلاق را صادر می کند. در واقع، این حکم به معنای این است که دادگاه، شرایط موجود را به قدری دشوار تشخیص داده که هیچ راه دیگری جز جدایی برای زن باقی نمانده است.

تفاوت عسر و حرج با شروط دوازده گانه ضمن عقد

گاهی اوقات مفهوم عسر و حرج با شروط دوازده گانه مندرج در عقدنامه اشتباه گرفته می شود. شروط دوازده گانه، مواردی هستند که زوجین در زمان عقد نکاح، بر سر آن ها توافق کرده و در سند ازدواج امضا می کنند. این شروط، که به زن اجازه می دهند در صورت تحقق هر یک، با وکالت از زوج، خود را مطلقه سازد، یک توافق قراردادی هستند. به عنوان مثال، یکی از این شروط می تواند سوءرفتار زوج باشد. اما عسر و حرج، یک حق قانونی است که مستقل از توافقات ضمن عقد، و بر اساس تبصره ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی، به زن اعطا می شود. به بیان دیگر، حتی اگر شروط دوازده گانه در عقدنامه وجود نداشته باشند یا هیچ یک از آن ها محقق نشده باشد، زوجه می تواند با اثبات عسر و حرج، تقاضای طلاق کند. بار اثبات و روند رسیدگی به این دو نوع درخواست طلاق، متفاوت است و هر یک مسیر قانونی خاص خود را دارد.

مصادیق قانونی عسر و حرج در قانون مدنی

قانونگذار برای روشن تر شدن مفهوم «عسر و حرج»، مصادیق روشنی را در نظر گرفته است که هر یک به تنهایی یا در کنار سایر موارد، می تواند مبنای درخواست طلاق از سوی زوجه قرار گیرد. این مصادیق، شرایطی را توصیف می کنند که ادامه زندگی مشترک را برای زن به طور منطقی ناممکن یا بسیار دشوار می سازد. در ادامه، به بررسی دقیق این مصادیق و چگونگی اثبات آن ها پرداخته می شود.

۱. ترک زندگی مشترک توسط زوج

یکی از شایع ترین مصادیق عسر و حرج، زمانی است که زوج بدون دلیل موجه و بدون اطلاع، زندگی مشترک را ترک می کند. قانون این ترک را به دو صورت مشخص می کند: شش ماه متوالی یا نُه ماه متناوب در یک سال. تصور کنید زنی که هر روز با نگرانی و دلواپسی منتظر بازگشت همسرش است و این انتظار به ماه ها می کشد. در چنین شرایطی، بار عاطفی و مالی ناشی از غیبت طولانی مدت همسر، می تواند او را به نقطه ای برساند که ادامه این وضعیت غیرقابل تحمل شود.

برای اثبات این مورد، زوجه باید ادله کافی به دادگاه ارائه دهد. این ادله می تواند شامل موارد زیر باشد:

• شهادت شهود: افرادی که از ترک زندگی مشترک توسط زوج اطلاع دارند.
• صورتجلسه کلانتری: گزارش هایی که زوجه در مورد غیبت همسرش به نیروی انتظامی ارائه کرده است.
• اظهارنامه: ارسال اظهارنامه رسمی به آدرس زوج (در صورت اطلاع از آدرس) که نشان دهنده تلاش زوجه برای بازگرداندن همسر یا تعیین تکلیف است.
• استشهادیه محلی: امضای اهالی محل یا همسایگان مبنی بر عدم حضور زوج در منزل مشترک.

۲. اعتیاد زوج

اعتیاد یکی از آن مصادیقی است که می تواند پایه های زندگی مشترک را به شدت سست کند. اما هر اعتیادی منجر به عسر و حرج نمی شود؛ بلکه اعتیادی که به «اساس زندگی خانوادگی خلل وارد کند» و «امتناع زوج از ترک اعتیاد یا عدم بهبودی وی در مدتی که دادگاه تعیین می کند»، مصداق عسر و حرج است. زنی که هر روز با پیامدهای اعتیاد همسرش دست و پنجه نرم می کند، شاهد فروپاشی تدریجی خانواده و آرامش خود است. این وضعیت می تواند شامل اعتیاد به مواد مخدر، مشروبات الکلی، قمار یا هر عادت مخرب دیگری باشد که زندگی طبیعی را مختل می سازد.

ادله اثبات این نوع عسر و حرج عبارتند از:

• گواهی پزشکی قانونی: تأیید اعتیاد و عدم ترک آن توسط متخصصین.
• شهادت شهود: افرادی که از وضعیت اعتیاد و تأثیرات آن بر زندگی خانواده آگاه هستند.
• مدارک بستری شدن در کمپ ترک اعتیاد: در صورتی که زوج قبلاً برای ترک اعتیاد اقدام کرده و ناموفق بوده است.
• گزارش کلانتری: در صورت وقوع حوادث مرتبط با اعتیاد و دخالت نیروی انتظامی.

۳. محکومیت قطعی زوج به حبس

محکومیت زوج به حبس برای مدت زمان طولانی، به خصوص اگر حداقل پنج سال یا بیشتر باشد، می تواند عسر و حرج جدی برای زوجه ایجاد کند. زندگی بدون حضور همسر، آن هم برای سالیان متمادی، بار سنگینی از مسئولیت و تنهایی را بر دوش زن می گذارد. او باید به تنهایی با چالش های مالی، عاطفی و تربیتی فرزندان مواجه شود و این وضعیت می تواند برای او غیرقابل تحمل باشد.

تنها ادله اثبات این مصداق، ارائه حکم قطعی دادگاه کیفری است که مدت حبس زوج را مشخص می کند.

۴. سوء رفتار و خشونت مستمر زوج

سوء رفتار و خشونت، از جمله ضرب و شتم، فحاشی، توهین، ایجاد خوف جانی و مالی و هرگونه بدرفتاری مستمر که خارج از حد تحمل زن باشد، از مصادیق آشکار عسر و حرج است. زندگی در سایه ترس و خشونت، کرامت انسانی زن را خدشه دار کرده و آرامش روانی او را به طور کامل از بین می برد. در چنین شرایطی، انتظار ادامه زندگی، خواسته ای غیرانسانی است.

ادله اثبات این نوع عسر و حرج بسیار حیاتی و متنوع است:

• گزارش پزشکی قانونی: تأیید جراحات ناشی از ضرب و شتم.
• شهادت شهود: همسایگان، خانواده یا دوستانی که شاهد خشونت ها بوده اند.
• صورتجلسه کلانتری یا مراجع قضایی: گزارش هایی که زوجه قبلاً در مورد خشونت ها تنظیم کرده است.
• تصاویر و فیلم ها: مستندات تصویری از آثار ضرب و شتم یا لحظات خشونت (با رعایت قوانین حفظ حریم خصوصی).
• پیامک ها و چت ها: در صورت وجود تهدید یا توهین کتبی.

۵. ابتلا به بیماری های صعب العلاج زوج

بیماری های صعب العلاج زوج، به خصوص بیماری های روانی، مسری یا هر بیماری جسمی دیگری که زندگی مشترک را با مشقت جدی همراه سازد و امکان ادامه زندگی عادی را از بین ببرد، می تواند مصداق عسر و حرج تلقی شود. تصور کنید زنی که مجبور است تمام بار زندگی، از جمله مراقبت های ویژه از همسری بیمار را به تنهایی به دوش بکشد، بدون آنکه امیدی به بهبودی باشد. این وضعیت نه تنها از نظر جسمی که از نظر روحی نیز می تواند او را فرسوده کند.

ادله اثبات این مورد، گواهی پزشکی متخصص و معتبر است که نوع بیماری، شدت آن و تأثیرش بر زندگی زناشویی را تأیید کند.

۶. سایر مواردی که دادگاه آن را عسر و حرج تشخیص دهد

قانونگذار با هوشمندی، یک بند کلی را نیز در نظر گرفته تا مصادیق عسر و حرج تنها به موارد پنج گانه بالا محدود نشود. این بند، به «علم قاضی» اجازه می دهد تا در مواردی که ادامه زندگی برای زوجه به دلیل شرایط خاص و غیرقابل تحمل، با مشقت همراه است، آن را به عنوان عسر و حرج تشخیص دهد. این شرایط می توانند بسیار متنوع باشند، از جمله:

• عدم توانایی مالی مستمر: اگر زوج به طور مداوم و بدون هیچ تلاشی از پرداخت نفقه امتناع کند و این وضعیت، زندگی زوجه و فرزندان را به شدت تحت فشار قرار دهد.
• ازدواج مجدد مرد بدون رضایت زن در شرایط خاص: اگرچه ازدواج مجدد مرد در قانون ایران مجاز است، اما در برخی موارد می تواند برای زن اول، عسر و حرج ایجاد کند، به ویژه اگر این ازدواج بدون رعایت حقوق همسر اول و منجر به بی توجهی کامل به او شود.
• بدنامی یا فساد اخلاقی زوج: اگر رفتار و شهرت زوج به گونه ای باشد که زندگی اجتماعی و حیثیت زوجه و فرزندان را تحت تأثیر قرار دهد و تحمل آن برای آن ها دشوار باشد.
• ناباروری زوج: در صورتی که پس از گذشت مدت معقولی (مثلاً ۵ سال) از ازدواج، زوج به دلیل ناباروری قادر به فرزندآوری نباشد و این موضوع برای زوجه مشقت ایجاد کند.

در تمامی این موارد، مهم است که زوجه بتواند با ارائه مدارک، شهادت شهود، یا هر مدرک دیگری، مشقت و سختی خود را به روشنی برای دادگاه تبیین و اثبات نماید.

«در مسیر پرچالش طلاق به دلیل عسر و حرج، بار سنگین اثبات مشقت زندگی بر دوش زوجه است، اما با مستندسازی دقیق و پیگیری آگاهانه می توان عدالت را محقق ساخت.»

مراحل و مدارک لازم برای تقدیم دادخواست طلاق به دلیل عسر و حرج

تصمیم به طلاق، به خصوص زمانی که بر اساس عسر و حرج است، گامی بزرگ و پر از چالش های حقوقی و عاطفی است. برای پیمودن این مسیر به شکل صحیح و حصول نتیجه مطلوب، آشنایی کامل با مراحل قانونی و مدارک مورد نیاز، حیاتی است. هر گام باید با دقت و آگاهی برداشته شود تا پرونده به درستی پیش رفته و حقوق زوجه تضییع نگردد.

۱. مدارک اولیه

پیش از هر اقدامی، جمع آوری مدارک پایه و اساسی ضروری است. این مدارک هویت زوجین و اساس رابطه زناشویی را مشخص می کنند:

• اصل عقدنامه یا رونوشت آن: این سند، پایه و اساس رابطه حقوقی زوجین است و بدون آن، امکان پیگیری دعوی وجود ندارد.
• شناسنامه و کارت ملی زوجه: مدارک هویتی فرد درخواست کننده که برای ثبت دادخواست الزامی است.
• مدارک هویتی زوج (در صورت امکان): شناسنامه و کارت ملی زوج، هرچند برای ثبت دادخواست اولیه ضروری نیست، اما در صورت دسترسی، می تواند به تسریع فرآیند کمک کند.

۲. ادله اثبات عسر و حرج

مهمترین بخش در پرونده طلاق به دلیل عسر و حرج، توانایی زوجه در اثبات مشقت و سختی زندگی است. این اثبات نیازمند ارائه ادله قوی و مستند است. بدون مدارک کافی، دادخواست ممکن است رد شده و زمان و انرژی زیادی از دست برود. در اینجا به برخی از مهمترین ادله اشاره می شود:

• استشهادیه محلی و شهادت شهود: شهادت افرادی که از نزدیک شاهد شرایط عسر و حرج زوجه (مانند سوء رفتار، ترک زندگی، اعتیاد و…) بوده اند. نحوه تنظیم استشهادیه و حضور شهود در دادگاه برای ادای شهادت، بسیار حائز اهمیت است و باید با دقت حقوقی انجام شود.
• گزارش پزشکی قانونی: در مواردی که سوء رفتار و خشونت شامل ضرب و جرح باشد، گزارش پزشکی قانونی از معتبرترین ادله است.
• صورتجلسه کلانتری یا مراجع قضایی: هرگونه شکایت قبلی از زوج بابت مسائلی مانند نفقه، ضرب و شتم، یا ترک منزل، که در کلانتری یا دادسرا ثبت شده باشد، می تواند به عنوان مدرک ارائه شود.
• احکام قضایی: اگر زوج قبلاً به دلیل عدم پرداخت نفقه، ضرب و شتم، یا هر جرم دیگری محکوم شده باشد، احکام قضایی مربوطه (کیفری، خانواده) بسیار مهم و اثربخش هستند.
• پرینت پیامک ها، تصاویر، فیلم ها: در برخی موارد، شواهد الکترونیکی مانند پیامک های تهدیدآمیز، تصاویر یا فیلم های دال بر خشونت یا اعتیاد، می توانند به عنوان دلیل مورد استفاده قرار گیرند. البته، این موارد باید با رعایت قوانین حفظ حریم خصوصی و به شکلی قانونی جمع آوری شده باشند.
• نظریه کارشناس: در موارد خاص مانند اعتیاد (کارشناس اعتیاد) یا بیماری های روانی و جسمی (پزشک متخصص)، نظریه کارشناس رسمی می تواند نقش تعیین کننده ای داشته باشد.

۳. مراحل قانونی

پس از جمع آوری مدارک، فرآیند رسمی آغاز می شود:

1. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: اولین گام، مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. در این دفاتر، دادخواست به صورت الکترونیکی ثبت می شود.
2. تنظیم و ثبت دادخواست: دادخواست باید با دقت و با زبان حقوقی صحیح تنظیم شود. خواسته (طلاق به دلیل عسر و حرج)، دلایل و منضمات (مدارک و ادله) به طور واضح در آن قید می گردد.
3. ارجاع به دادگاه خانواده: پس از ثبت، دادخواست به یکی از شعب دادگاه خانواده ارجاع داده می شود و برای رسیدگی به پرونده، وقت تعیین می گردد.
4. جلسات دادرسی و ارائه دفاعیات: در جلسات دادگاه، طرفین (یا وکلای آن ها) فرصت دفاع و ارائه دلایل خود را دارند. زوجه باید ادله اثباتی خود را به دادگاه ارائه و در صورت لزوم، شهود خود را حاضر کند.
5. ارجاع به داوری: در پرونده های طلاق، دادگاه اغلب طرفین را به داوری ارجاع می دهد. داوران (یک نفر از بستگان هر یک از زوجین یا افراد مورد اعتماد دادگاه) تلاش می کنند تا صلح و سازش بین زوجین برقرار شود. در صورت عدم توفیق داوران در سازش، نظر داوران به دادگاه اعلام می گردد.
6. صدور رأی و تجدیدنظرخواهی: پس از بررسی تمامی شواهد، دفاعیات و نظریه داوران، دادگاه رأی خود را صادر می کند. اگر هر یک از طرفین به رأی صادر شده اعتراض داشته باشند، می توانند ظرف مهلت قانونی (معمولاً ۲۰ روز)، درخواست تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر استان را مطرح کنند. پس از طی مراحل تجدیدنظر و در صورت لزوم فرجام خواهی در دیوان عالی کشور، رأی قطعی صادر می شود و با این رأی، زوجه می تواند به دفاتر ثبت طلاق مراجعه و صیغه طلاق را جاری کند.

اهمیت تنظیم صحیح دادخواست و نقش وکیل متخصص

فرآیند طلاق به دلیل عسر و حرج، نه تنها از پیچیدگی های عاطفی و اجتماعی برخوردار است، بلکه از نظر حقوقی نیز ظرافت ها و دشواری های خاص خود را دارد. در این مسیر، تنظیم یک دادخواست دقیق و حقوقی، می تواند تفاوت بزرگی در نتیجه پرونده ایجاد کند. یک دادخواست ضعیف یا ناقص، نه تنها به رد شدن دعوا منجر می شود، بلکه می تواند مسیر رسیدگی را طولانی تر و پرهزینه تر سازد.

دلایل رد دادخواست و طولانی شدن فرآیند در عدم تنظیم صحیح آن عبارتند از:

• ابهام در خواسته: اگر خواسته زوجه به طور واضح و شفاف در دادخواست قید نشود، دادگاه ممکن است از او توضیحات بیشتری بخواهد یا حتی دادخواست را رد کند.
• فقدان ادله اثبات: بدون ارائه مدارک و شواهد کافی برای اثبات عسر و حرج، صرف ادعای مشقت، برای دادگاه قابل قبول نخواهد بود.
• عدم رعایت تشریفات قانونی: هر دعوی حقوقی، تشریفات خاص خود را دارد. عدم رعایت این تشریفات، مانند ارسال دادخواست به مرجع نامناسب یا عدم ارائه به موقع مدارک، می تواند به تأخیر در رسیدگی یا رد پرونده منجر شود.
• نگارش غیرحقوقی: استفاده از زبان عامیانه و غیررسمی در دادخواست، علاوه بر کاهش اعتبار، ممکن است باعث سوءتفاهم در دادگاه شده و پرونده را از مسیر اصلی خود خارج کند.

حفظ حقوق مالی و غیرمالی زوجه: یک دادخواست قوی و مستدل، نه تنها بر جنبه طلاق تمرکز دارد، بلکه به طور همزمان می تواند به حفظ حقوق مالی (مانند مهریه، نفقه، اجرت المثل، نصف دارایی) و غیرمالی (مانند حضانت فرزندان، ملاقات) زوجه نیز کمک کند. وکیل متخصص با تجربه خود، تمامی این جوانب را در نظر می گیرد و دادخواست را به گونه ای تنظیم می کند که تمامی حقوق قانونی زوجه مطالبه شود.

مزایای مشاوره و وکالت متخصص در این حوزه

اینجاست که نقش یک وکیل متخصص خانواده و به خصوص وکیلی که در زمینه طلاق عسر و حرج تجربه دارد، برجسته تر می شود. وکیل با دانش حقوقی و تجربه عملی خود، می تواند:

• تنظیم صحیح دادخواست: وکیل با تسلط بر قوانین و رویه های قضایی، دادخواستی دقیق، جامع و حقوقی تنظیم می کند که تمامی جزئیات لازم و ادله اثبات را در بر می گیرد.
• جمع آوری و ارائه ادله: وکیل به زوجه در جمع آوری مدارک لازم و نحوه ارائه آن ها به دادگاه راهنمایی می کند و حتی در مواردی، خود برای کسب برخی مستندات اقدام می نماید.
• دفاع مؤثر در دادگاه: وکیل با حضور در جلسات دادرسی، از حقوق زوجه دفاع کرده و با استدلال های حقوقی، عسر و حرج را برای قاضی تبیین می کند.
• تسریع فرآیند: با انجام صحیح و به موقع مراحل، وکیل می تواند به تسریع روند رسیدگی کمک کند و از تأخیرهای بی مورد جلوگیری نماید.
• کاهش فشارهای روانی: حضور وکیل، بار سنگین استرس و فشار روانی ناشی از فرآیند قضایی را از دوش زوجه برمی دارد و به او این امکان را می دهد که با آرامش بیشتری این مسیر را طی کند.

بنابراین، برای زنی که در پی طلاق به دلیل عسر و حرج است، انتخاب یک وکیل متخصص نه تنها یک انتخاب، بلکه یک ضرورت برای احقاق کامل حقوق خود و عبور موفق از این مرحله دشوار زندگی است.

نمونه دادخواست های طلاق از طرف زوجه به دلیل عسر و حرج

تنظیم یک دادخواست دقیق و مستدل، قلب پرونده طلاق به دلیل عسر و حرج است. در این بخش، نمونه هایی از دادخواست ها ارائه می شود تا زوجه و وکیل او بتوانند با الگوبرداری از آن ها، پرونده ای قوی و مؤثر را به دادگاه ارائه دهند. این نمونه ها، قالب کلی یک دادخواست حقوقی را نشان می دهند و باید بر اساس جزئیات هر پرونده شخصی سازی شوند.

۱. نمونه دادخواست کلی طلاق از طرف زوجه به دلیل عسر و حرج

این نمونه یک فرمت جامع و پایه ای را برای ارائه دادخواست طلاق به دلیل عسر و حرج ارائه می دهد. هر بخش باید با اطلاعات دقیق و مستند پر شود.

خواهان:
نام: [نام زوجه]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی زوجه]
نام پدر: [نام پدر زوجه]
شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه زوجه]
کد ملی: [کد ملی زوجه]
اقامتگاه: [آدرس کامل زوجه]

خوانده:
نام: [نام زوج]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی زوج]
نام پدر: [نام پدر زوج]
شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه زوج]
کد ملی: [کد ملی زوج]
اقامتگاه: [آدرس کامل زوج (در صورت اطلاع)]

خواسته:
صدور حکم طلاق به دلیل عسر و حرج زوجه مستند به تبصره ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی

دلایل و منضمات:
۱. اصل/رونوشت مصدق عقدنامه شماره [شماره عقدنامه] تاریخ [تاریخ عقد] صادره از دفترخانه [شماره دفترخانه] [شهر].
۲. رونوشت مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان.
۳. [ذکر ادله اثبات عسر و حرج: مثلاً، استشهادیه محلی، گواهی پزشکی قانونی، صورتجلسه کلانتری، احکام قضایی، پرینت پیامک ها و... به تفکیک و شماره گذاری].

ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهرستان]

با سلام و احترام؛
به استحضار عالی می رساند اینجانبه [نام و نام خانوادگی خواهان]، طبق سند ازدواج شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقد] به عقد دائم خوانده محترم آقای [نام و نام خانوادگی خوانده] درآمده ام. حاصل این ازدواج [تعداد] فرزند [پسر/دختر] می باشد.

متاسفانه از تاریخ [ذکر تاریخ شروع مشکلات]، زندگی مشترک اینجانبه با خوانده محترم با مشکلات عدیده و مشقت های غیرقابل تحمل مواجه گردیده که ادامه آن را برای اینجانبه به طور کلی ناممکن ساخته است. [شرح دقیق وقایع و مصادیق عسر و حرج را در این قسمت با جزئیات کامل و به ترتیب زمانی توضیح دهید. به عنوان مثال: خوانده از تاریخ (...) بدون هیچ عذر موجهی منزل مشترک را ترک کرده و به مدت (...) ماه هیچ خبری از ایشان در دست نیست و هیچگونه نفقه و امرار معاش نیز پرداخت ننموده اند. (یا: خوانده به مواد مخدر از نوع (...) اعتیاد شدیدی پیدا کرده و علیرغم توصیه ها و تلاش های اینجانبه جهت ترک اعتیاد، بهبودی حاصل نشده و زندگی خانوادگی را به شدت تحت الشعاع قرار داده است). این وضعیت مستند به ادله پیوست، از جمله (...)، نشان دهنده یک وضعیت عسر و حرج واقعی و غیرقابل تحمل برای اینجانبه است.]

با توجه به مراتب فوق و اینکه ادامه این زندگی به دلیل [خلاصه مصادیق عسر و حرج] برای اینجانبه مشقت بار و غیرقابل تحمل می باشد، مستنداً به تبصره ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی، تقاضای صدور حکم طلاق و جدایی از خوانده محترم مورد استدعاست. ضمناً، [در صورت مطالبه حقوق مالی، مانند مهریه یا نفقه، در این قسمت به آن اشاره شود، یا در دادخواست جداگانه طرح شود].

با تشکر و احترام فراوان
امضاء: [امضای خواهان]
تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]

۲. نمونه دادخواست طلاق به دلیل ضرب و شتم و سوء رفتار

در این نوع دادخواست، تأکید بر مدارک پزشکی قانونی و شهادت شهود، برای اثبات خشونت های مکرر و سوء رفتار زوج است.

خواهان: [مشخصات کامل زوجه]
خوانده: [مشخصات کامل زوج]
خواسته: صدور حکم طلاق به دلیل عسر و حرج ناشی از سوء رفتار و ضرب و شتم مستمر زوج

دلایل و منضمات:
۱. اصل/رونوشت مصدق عقدنامه.
۲. رونوشت مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان.
۳. گواهی های متعدد پزشکی قانونی به شماره های [ذکر شماره گواهی ها] مورخ [ذکر تاریخ ها].
۴. صورتجلسه کلانتری [نام کلانتری] به شماره [شماره صورتجلسه] مورخ [تاریخ صورتجلسه].
۵. استشهادیه محلی شهود (با ذکر نام و مشخصات شهود).
۶. [سایر مدارک مانند تصاویر، پیامک ها در صورت وجود].

ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهرستان]

با سلام و احترام؛
به استحضار می رساند اینجانبه [نام و نام خانوادگی خواهان] به موجب عقدنامه پیوست، همسر دائم خوانده محترم آقای [نام و نام خانوادگی خوانده] می باشم. متأسفانه از ابتدای زندگی مشترک، خوانده محترم به طور مستمر و مکرر با بنده رفتارهای خشونت آمیز داشته و به دفعات اقدام به ضرب و شتم و توهین و فحاشی نموده است. این سوء رفتارها باعث آسیب های فیزیکی جدی (که گواهی های پزشکی قانونی پیوست مؤید آن است) و آسیب های روانی غیرقابل تحملی برای اینجانبه شده و زندگی را برایم به جهنم تبدیل کرده است.
علی رغم پیگیری های اینجانبه از طریق [ذکر مراجع پیگیری مانند کلانتری] و تلاش برای بهبود وضعیت، خشونت ها ادامه یافته و مستند به شهادت شهود و صورتجلسات کلانتری، خوانده هیچ تلاشی برای تغییر رفتار خود نکرده است. ادامه زندگی مشترک با چنین شرایطی، مشقت بار بوده و تحمل آن از توان اینجانبه خارج است.
لذا با توجه به مراتب معروض و ادله پیوست، مستنداً به تبصره ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی، تقاضای صدور حکم طلاق به دلیل عسر و حرج مورد استدعاست.

با تشکر و احترام
امضاء: [امضای خواهان]
تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]

۳. نمونه دادخواست طلاق به دلیل اعتیاد زوج

در این دادخواست، تأکید بر گواهی های مربوط به اعتیاد و عدم تلاش زوج برای ترک یا عدم بهبودی است.

خواهان: [مشخصات کامل زوجه]
خوانده: [مشخصات کامل زوج]
خواسته: صدور حکم طلاق به دلیل عسر و حرج ناشی از اعتیاد زوج به مواد مخدر/مشروبات الکلی

دلایل و منضمات:
۱. اصل/رونوشت مصدق عقدنامه.
۲. رونوشت مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان.
۳. گواهی پزشک متخصص / پزشکی قانونی در خصوص اعتیاد زوج (در صورت وجود).
۴. صورتجلسه کلانتری/دادسرا در خصوص موارد مرتبط با اعتیاد.
۵. استشهادیه محلی شهود (با ذکر نام و مشخصات شهود) در خصوص اعتیاد و پیامدهای آن.
۶. مدارک مربوط به بستری شدن در کمپ ترک اعتیاد (در صورت وجود).

ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهرستان]

با سلام و احترام؛
به استحضار می رساند اینجانبه [نام و نام خانوادگی خواهان]، همسر دائم خوانده محترم آقای [نام و نام خانوادگی خوانده] می باشم. متأسفانه خوانده محترم از تاریخ [ذکر تاریخ تقریبی شروع اعتیاد] به [نوع مواد مخدر/مشروبات الکلی] اعتیاد پیدا کرده اند. این اعتیاد به گونه ای است که به اساس زندگی خانوادگی ما خلل جدی وارد کرده و ایشان از ترک آن یا بهبودی در مدت مقرر امتناع می ورزند.
اثرات سوء این اعتیاد شامل [ذکر موارد مشخص: مانند عدم توانایی در تأمین معاش خانواده، سوء رفتار ناشی از مصرف مواد، به خطر افتادن امنیت جانی/مالی، بی توجهی به امور فرزندان و...] است که زندگی مشترک را برای اینجانبه به وضعیتی مشقت بار و غیرقابل تحمل تبدیل کرده است. علیرغم تلاش های مکرر اینجانبه برای کمک به ایشان جهت ترک اعتیاد و حتی [ذکر اقداماتی مانند بستری کردن در کمپ، مراجعه به مراکز درمانی]، هیچ بهبودی حاصل نشده و وضعیت همچنان ادامه دارد.
با توجه به جمیع شرایط و ادله پیوست، مستنداً به تبصره ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی، تقاضای صدور حکم طلاق به دلیل عسر و حرج ناشی از اعتیاد خوانده محترم مورد استدعاست.

با تشکر و احترام
امضاء: [امضای خواهان]
تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]

۴. نمونه دادخواست طلاق به دلیل ترک زندگی مشترک و عدم انفاق

این دادخواست بر اساس غیبت زوج و عدم پرداخت نفقه تنظیم می شود که هر دو می تواند مصادیق عسر و حرج باشند.

خواهان: [مشخصات کامل زوجه]
خوانده: [مشخصات کامل زوج]
خواسته: صدور حکم طلاق به دلیل عسر و حرج ناشی از ترک زندگی مشترک و عدم انفاق زوج

دلایل و منضمات:
۱. اصل/رونوشت مصدق عقدنامه.
۲. رونوشت مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان.
۳. استشهادیه محلی شهود (با ذکر نام و مشخصات شهود) مبنی بر ترک منزل توسط زوج.
۴. اظهارنامه ارسالی به زوج (در صورت ارسال).
۵. صورتجلسه کلانتری/دادسرا در خصوص ترک منزل.
۶. حکم قضایی مربوط به عدم پرداخت نفقه (در صورت وجود).

ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهرستان]

با سلام و احترام؛
به استحضار می رساند اینجانبه [نام و نام خانوادگی خواهان]، همسر دائم خوانده محترم آقای [نام و نام خانوادگی خوانده] می باشم. متأسفانه خوانده محترم از تاریخ [ذکر تاریخ ترک زندگی مشترک] بدون هیچ عذر موجهی، زندگی مشترک را ترک کرده و به مدت [ذکر مدت زمان دقیق، مثلاً ۷ ماه متوالی یا ۱۰ ماه متناوب] در منزل مشترک حضور نداشته اند.
علاوه بر ترک زندگی مشترک، ایشان از تاریخ فوق الذکر تاکنون، هیچگونه نفقه و هزینه های زندگی را برای اینجانبه و [در صورت وجود فرزند] فرزندانمان پرداخت ننموده اند. این وضعیت، که مستند به استشهادیه شهود پیوست و [در صورت وجود: حکم قطعی عدم پرداخت نفقه] می باشد، باعث شده تا اینجانبه و فرزندانمان با مشکلات عدیده مالی و روحی مواجه شویم و ادامه زندگی در چنین شرایطی برایم مشقت بار و غیرقابل تحمل باشد.
لذا با توجه به مراتب معروض و ادله پیوست، مستنداً به تبصره ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی و مواد ۱۱۲۹ و ۱۱۳۰ قانون مدنی، تقاضای صدور حکم طلاق به دلیل عسر و حرج ناشی از ترک زندگی مشترک و عدم انفاق خوانده محترم مورد استدعاست.

با تشکر و احترام
امضاء: [امضای خواهان]
تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]

نکات مهم حقوقی در طلاق عسر و حرج

مسیر طلاق به دلیل عسر و حرج، مملو از جزئیات حقوقی است که آگاهی از آن ها برای هر زنی که در این راه قدم می گذارد، ضروری است. درک این نکات به زوجه کمک می کند تا با دیدی بازتر و انتظاراتی واقع بینانه، فرآیند را دنبال کند و حقوق خود را بهتر حفظ نماید.

هزینه تنظیم دادخواست و حق الوکاله

یکی از دغدغه های اصلی در آغاز هر فرآیند حقوقی، اطلاع از هزینه ها است. هزینه تنظیم دادخواست شامل هزینه های دادرسی، ابطال تمبر و ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است که به طور معمول مبلغ ثابتی است (حدود ۵۰۰ هزار تومان یا بیشتر بسته به سال و تعرفه ها). اما هزینه حق الوکاله وکیل متخصص، متغیر بوده و به عوامل مختلفی بستگی دارد:

• پیچیدگی پرونده: هر چه پرونده از نظر ادله اثبات یا مسائل جانبی (مانند حضانت، مهریه) پیچیده تر باشد، حق الوکاله بیشتر خواهد بود.
• تجربه و تخصص وکیل: وکلای باسابقه و متخصص در امور خانواده، معمولاً حق الوکاله بالاتری دریافت می کنند.
• توافق بین وکیل و موکل: این مبلغ می تواند به صورت درصدی از حقوق مالی مطالبه شده، یا مبلغی مقطوع و یا ترکیبی از هر دو تعیین شود.

توصیه می شود قبل از شروع، در جلسات مشاوره با وکیل، در مورد تمامی این هزینه ها به توافق رسیده و آن را به صورت کتبی ثبت کنید تا هیچ ابهامی در آینده وجود نداشته باشد.

مدت زمان فرآیند طلاق عسر و حرج

پرونده های طلاق به دلیل عسر و حرج، معمولاً زمان بر هستند و ممکن است از یک تا دو سال یا حتی بیشتر به طول بینجامند. این بازه زمانی تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد:

• شلوغی دادگاه ها: تراکم پرونده ها در شعب دادگاه های خانواده می تواند زمان رسیدگی را افزایش دهد.
• پیچیدگی اثبات: اگر اثبات عسر و حرج نیازمند جمع آوری ادله فراوان یا ارجاع به کارشناسی های متعدد باشد، فرآیند طولانی تر خواهد شد.
• مخالفت زوج و اعتراض به آرا: در صورت مخالفت زوج و اعتراض به رأی دادگاه بدوی، پرونده به دادگاه تجدیدنظر و حتی دیوان عالی کشور ارجاع داده می شود که به زمان زیادی نیاز دارد.
• عدم پیگیری مستمر: هرگونه وقفه یا عدم پیگیری به موقع از سوی زوجه یا وکیل او، می تواند به طولانی تر شدن فرآیند منجر شود.

آگاهی از این واقعیت ها به زوجه کمک می کند تا با صبر و آمادگی بیشتری این مسیر را طی کند.

بذل مهریه در طلاق عسر و حرج

برخلاف طلاق خلع که در آن زوجه برای راضی کردن زوج به طلاق، بخشی از مهریه یا تمامی آن را بذل می کند، در طلاق به دلیل عسر و حرج، بذل مهریه الزامی نیست. زوجه در این نوع طلاق، حق مطالبه کامل مهریه و سایر حقوق مالی خود را دارد. با این حال، گاهی اوقات ممکن است برای تسریع فرآیند یا در جهت حصول توافقی خاص (مثلاً برای گرفتن حضانت فرزندان)، زوجه تصمیم به بذل بخشی از مهریه خود بگیرد. این یک تصمیم شخصی و اختیاری است و نباید اجباری باشد. در هر صورت، زوجه باید از این حق خود آگاه باشد که مهریه او در این نوع طلاق محفوظ است و می تواند آن را مطالبه کند.

آیا مرد می تواند به دلیل عسر و حرج طلاق بگیرد؟

پاسخ به این سوال صریح و حقوقی خیر است. مفهوم «عسر و حرج» به شکلی که در تبصره ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی آمده و مصادیق آن، به طور خاص برای حمایت از حقوق زوجه پیش بینی شده است. در قانون مدنی ایران، حق طلاق اصولاً در دست مرد است و او می تواند بدون نیاز به ارائه دلیل، همسر خود را طلاق دهد (ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی). بنابراین، مرد نیازی به اثبات عسر و حرج برای طلاق ندارد و این حق، صرفاً برای زوجه در نظر گرفته شده است.

وضعیت حضانت فرزندان، نفقه و مهریه در این نوع طلاق

در طلاق به دلیل عسر و حرج، حقوق مالی و غیرمالی زوجه و فرزندان محفوظ است. رأی دادگاه در خصوص طلاق، تأثیری بر این حقوق ندارد و زوجه می تواند تمامی آن ها را مطالبه کند:

• مهریه: همانطور که قبلاً ذکر شد، زوجه حق مطالبه کامل مهریه خود را دارد و بذل آن الزامی نیست.
• نفقه: زوجه می تواند نفقه معوقه خود را تا زمان طلاق و همچنین نفقه ایام عده را مطالبه کند.
• اجرت المثل ایام زوجیت: اگر زوجه در طول زندگی مشترک کارهایی انجام داده باشد که عرفاً برای آن اجرت پرداخت می شود (مانند خانه داری)، می تواند اجرت المثل ایام زندگی مشترک را از زوج مطالبه کند.
• نصف دارایی: در صورتی که شرط نصف دارایی ضمن عقد وجود داشته باشد، زوجه می تواند آن را نیز مطالبه کند.
• حضانت فرزندان: تعیین حضانت فرزندان پس از طلاق، بر اساس مصلحت طفل و با نظر دادگاه صورت می گیرد و معمولاً تا ۷ سالگی حضانت با مادر و پس از آن با پدر است، مگر اینکه دادگاه مصلحت دیگری را تشخیص دهد.
• ملاقات با فرزندان: حتی والدینی که حضانت فرزند را بر عهده ندارند، حق ملاقات با فرزندان خود را دارند و دادگاه ساعت و نحوه ملاقات را تعیین می کند.

برای مطالبه این حقوق، زوجه می تواند همزمان با دادخواست طلاق، آن ها را نیز در همان دادخواست قید کند یا دادخواست های جداگانه ای را ارائه دهد. مشاوره با وکیل در این زمینه بسیار اهمیت دارد تا بهترین استراتژی برای حفظ تمامی حقوق اتخاذ شود.

نقش علم قاضی در تشخیص عسر و حرج

در کنار مصادیق مشخص شده در قانون، «علم قاضی» نقش بسیار مهمی در تشخیص عسر و حرج دارد. همانطور که در تبصره ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی آمده، «سایر مواردی که ادامه زندگی را برای زوجه موجب عسر و حرج تشخیص دهد»، به این معناست که دادگاه می تواند با توجه به شرایط خاص هر پرونده، واقعیت های زندگی زوجه و ادله ارائه شده، مواردی را که صراحتاً در قانون ذکر نشده اند، نیز به عنوان مصداق عسر و حرج تلقی کند. این امر نشان دهنده انعطاف پذیری قانون برای پوشش دادن به تمامی وضعیت های مشقت باری است که ممکن است یک زن در زندگی زناشویی خود با آن روبرو شود. این امر به قاضی این امکان را می دهد که فراتر از چارچوب های خشک قانونی، به واقعیت های انسانی و اجتماعی پرونده نگاه کند و با درک عمیق از مشقت زوجه، حکم مقتضی را صادر نماید.

«در پیچ وخم های فرآیند طلاق، هر برگ سند و هر گواهی پزشکی، بخشی از داستان مشقت زوجه است که باید با دقت و چیدمان حقوقی، به قاضی ارائه شود تا عدالت جاری گردد.»

رای و دادنامه نمونه در مورد طلاق به دلیل عسر و حرج زوجه

پس از طی تمامی مراحل دادرسی، ارائه ادله و دفاعیات، دادگاه خانواده با بررسی دقیق پرونده، رأی خود را صادر می کند. این رأی، نقطه اوج فرآیندی است که زوجه برای رهایی از شرایط مشقت بار خود آغاز کرده است. در این بخش، یک نمونه رأی دادگاه بدوی در مورد طلاق به دلیل عسر و حرج زوجه ارائه و بخش های مهم آن تحلیل می شود تا درکی روشن تر از خروجی نهایی این فرآیند به دست آید.

نمونه رأی دادگاه بدوی در مورد طلاق به دلیل عسر و حرج زوجه

شماره پرونده: [شماره فرضی پرونده]
شماره دادنامه: [شماره فرضی دادنامه]
تاریخ صدور: [تاریخ فرضی]

خواهان: خانم [نام کامل زوجه] فرزند [نام پدر زوجه] به کد ملی [کد ملی زوجه]
خوانده: آقای [نام کامل زوج] فرزند [نام پدر زوج] به کد ملی [کد ملی زوج]

خواسته: صدور گواهی عدم امکان سازش و حکم طلاق به دلیل عسر و حرج زوجه

گردش کار:
خواهان به موجب دادخواست تقدیمی، تقاضای صدور حکم طلاق به دلیل عسر و حرج ناشی از [ذکر علت اصلی عسر و حرج، مثلاً: سوء رفتار مستمر، ضرب و شتم، عدم پرداخت نفقه و ترک زندگی مشترک] را از این دادگاه نموده است. دادگاه با تشکیل جلسات رسیدگی، استماع اظهارات طرفین و وکلای ایشان، و بررسی مدارک و ادله ارائه شده (شامل [لیست ادله ارائه شده، مانند: عقدنامه، گواهی پزشکی قانونی، صورتجلسات کلانتری، شهادت شهود، احکام قبلی محکومیت زوج])، و نیز ارجاع امر به داوری (که داوران نیز موفق به ایجاد سازش نگردیدند)، مبادرت به صدور رأی می نماید.

رأی دادگاه:
در خصوص دادخواست سرکار خانم [نام خواهان] به طرفیت آقای [نام خوانده] دایر بر صدور گواهی عدم امکان سازش و حکم طلاق به دلیل عسر و حرج ناشی از سوء رفتار مستمر و ضرب و شتم، دادگاه پس از بررسی محتویات پرونده، احراز رابطه زوجیت بین طرفین به موجب عقدنامه شماره [شماره عقدنامه]، و با توجه به گزارش های متعدد پزشکی قانونی پیوست پرونده که مؤید جراحات وارده بر خواهان از ناحیه خوانده می باشد، و همچنین شهادت شهود تعرفه شده که اظهارات ایشان دلالت بر سوء رفتار و خشونت مستمر خوانده دارد، و نیز نظر داوران محترم مبنی بر عدم امکان سازش، عسر و حرج زوجه را محرز و مسلم می داند.

دادگاه با در نظر گرفتن تبصره ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی که عسر و حرج را به وجود آمدن وضعیتی که ادامه زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد، تعریف کرده است، و با توجه به اینکه ادامه زندگی برای خواهان با خوانده، با مشقت شدید همراه است و تحمل آن از توان وی خارج گردیده، لذا دادگاه به استناد مواد مذکور و مواد ۱۱۳۰ و ۱۱۳۳ قانون مدنی و مواد ۲۶ و ۲۷ قانون حمایت خانواده، با احراز عسر و حرج زوجه، حکم به صدور گواهی عدم امکان سازش جهت اجرای صیغه طلاق و جدایی طرفین صادر می نماید.

در خصوص حقوق مالی، با توجه به اینکه زوجه [میزان بذل مهریه، مثلاً: مبلغ پانصد میلیون ریال از مهریه خود را] در قبال طلاق بذل نموده است، مابقی مهریه به قوت خود باقی بوده و زوج مکلف به پرداخت آن می باشد. حضانت فرزند مشترک [نام فرزند] [دختر/پسر] [سن] ساله به دلیل [ذکر دلیل مصلحت طفل] به مادر واگذار می گردد و [ذکر نحوه ملاقات پدر]. نفقه معوقه زوجه [در صورت مطالبه و رأی دادگاه] بر ذمه زوج می باشد.

این رأی حضوری بوده و ظرف مهلت ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ، قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر استان [نام استان] می باشد.

رئیس شعبه [شماره شعبه] دادگاه خانواده [نام شهرستان]
[نام و نام خانوادگی قاضی]

تحلیل یک نمونه رای واقعی/فرضی

این رأی نمونه، نشان دهنده چگونگی رسیدگی دادگاه به درخواست طلاق به دلیل عسر و حرج است:

• احراز رابطه زوجیت: اولین قدم دادگاه، تأیید قانونی بودن ازدواج است که با استناد به عقدنامه انجام می شود.
• بررسی ادله عسر و حرج: دادگاه به دقت تمامی مدارک و شهود ارائه شده توسط زوجه را بررسی می کند. در این نمونه، گواهی های پزشکی قانونی و شهادت شهود، نقش کلیدی در اثبات سوء رفتار و ضرب و شتم داشته اند.
• ارجاع به داوری: همانطور که در مراحل قانونی اشاره شد، ارجاع به داوری برای تلاش جهت سازش، یک مرحله الزامی است. عدم موفقیت داوران در این امر، پرونده را به سمت صدور رأی طلاق سوق می دهد.
• استناد به تبصره ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی: قلب رأی دادگاه در این پرونده، استناد به تبصره مذکور و احراز مشقت و سختی غیرقابل تحمل برای زوجه است. قاضی با توجه به مجموعه شواهد، به این نتیجه رسیده که ادامه زندگی مشترک برای زن غیرممکن است.
• تعیین تکلیف حقوق مالی و غیرمالی: رأی دادگاه نه تنها حکم طلاق را صادر می کند، بلکه به حقوق مالی (مهریه، نفقه) و غیرمالی (حضانت) نیز می پردازد. در این نمونه، زوجه بخشی از مهریه را بذل کرده و مابقی برایش محفوظ مانده است. حضانت نیز با توجه به مصلحت فرزند، به مادر واگذار شده است.
• قابلیت تجدیدنظرخواهی: مهم است که طرفین بدانند رأی بدوی قابل اعتراض در مراحل بالاتر قضایی است و تا زمانی که رأی قطعی نشود، نمی توان برای اجرای صیغه طلاق اقدام کرد.

این نمونه دادنامه، مسیری را نشان می دهد که زوجه می تواند با استناد به دلایل محکم و با حمایت قانونی، برای رهایی از شرایط دشوار خود طی کند.

نتیجه گیری

طلاق به دلیل عسر و حرج، مسیری دشوار و پیچیده است که از سوی زوجه، برای رهایی از شرایطی غیرقابل تحمل در زندگی مشترک آغاز می شود. این فرآیند، نه تنها نیازمند شجاعت و پایداری فردی است، بلکه به درک عمیق از مبانی قانونی، جمع آوری دقیق ادله و پیگیری هوشمندانه مراحل قضایی احتیاج دارد. تبصره ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی، به زن این امکان را می دهد که با اثبات مصادیق عسر و حرج همچون ترک زندگی مشترک، اعتیاد، حبس طولانی مدت، سوء رفتار و خشونت، یا بیماری های صعب العلاج زوج، حتی بدون رضایت همسر، حکم طلاق خود را از دادگاه دریافت کند.

در طول این مسیر، هر جزئیات از جمله تنظیم صحیح دادخواست، ارائه مدارک معتبر نظیر گواهی پزشکی قانونی و شهادت شهود، و طی کردن دقیق مراحل قانونی از دفاتر خدمات قضایی تا جلسات دادگاه و داوری، از اهمیت حیاتی برخوردار است. آگاهی از حقوق مالی و غیرمالی از جمله مهریه، نفقه و حضانت فرزندان، به زوجه این قدرت را می دهد که با اطمینان بیشتری برای احقاق حق خود گام بردارد. نقش یک وکیل متخصص خانواده در این فرآیند، فراتر از یک همراه حقوقی است؛ او راهنمایی آگاه و قدرتمند است که می تواند پیچیدگی ها را ساده، موانع را هموار و شانس موفقیت پرونده را به طور چشمگیری افزایش دهد.

در نهایت، زنی که تصمیم به طلاق به دلیل عسر و حرج می گیرد، در واقع به دنبال بازیابی آرامش، کرامت و حقوق انسانی خویش است. این مسیر گرچه چالش برانگیز، اما امکان پذیر است. با تکیه بر دانش حقوقی، پیگیری مستمر و مشورت با متخصصین، می توان از این مرحله دشوار عبور کرد و فصلی نو و سرشار از امید را در زندگی گشود.