نحوه پر کردن سفته

پر کردن صحیح سفته، چه به صورت کاغذی و چه الکترونیکی، گام اساسی برای اعتبار بخشیدن به این سند تجاری مهم است. برای جلوگیری از هرگونه مشکل حقوقی یا بی اعتباری سفته در آینده، لازم است افراد با دقت و آگاهی کامل نسبت به تمامی فیلدها و نکات قانونی اقدام به تکمیل آن کنند.

تجربه نشان می دهد که بسیاری از افراد، به دلیل عدم آشنایی کافی با جزئیات حقوقی و مراحل دقیق تکمیل سفته، دچار اشتباهاتی می شوند که می تواند عواقب جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. در این مقاله، مسیر گام به گام و نکات کلیدی مربوط به پر کردن سفته، از ابتدا تا انتها، با زبانی ساده و کاربردی تشریح شده است. از تعریف و کاربردهای سفته گرفته تا جزئیات پر کردن سفته های کاغذی و الکترونیکی، همه و همه با تمرکز بر حفظ حقوق صادرکننده و گیرنده، بررسی خواهند شد تا هر فردی با مطالعه این راهنما، با اطمینان خاطر و دانش کافی، سفته خود را تکمیل کند و از بروز مشکلات قانونی احتمالی پیشگیری کند.

سفته چیست و چه کاربردهایی دارد؟

سفته، که در زبان حقوقی به آن «فَته طَلَب» نیز گفته می شود، سندی تجاری است که به واسطه آن، صادرکننده متعهد می شود مبلغی معین را در زمان مشخص (یا عندالمطالبه) به شخص معین یا به حواله کرد او یا در وجه حامل، پرداخت کند. این سند، ابزاری مهم در مبادلات تجاری و مالی محسوب می شود که پشتوانه قانونی قوی دارد. این سند صرفاً یک تعهد عادی نیست، بلکه به دلیل امتیازات و ویژگی های خاص خود در قانون تجارت، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

ماهیت سفته بر پایه تعهد به پرداخت استوار است. صادرکننده، با امضای خود، مسئولیت پرداخت وجه سفته را بر عهده می گیرد. این ویژگی، سفته را به ابزاری قابل اعتماد برای تضمین پرداخت ها تبدیل کرده است. در واقع، فلسفه اولیه وجود سفته به زمانی بازمی گردد که تجار برای انتقال حجم زیادی از پول نقد، با خطرات زیادی روبرو بودند. با استفاده از سفته، این خطرات به شکل چشمگیری کاهش یافت و روند مبادلات تسهیل شد.

امروزه، سفته کاربردهای بسیار متنوعی پیدا کرده است که فراتر از مبادلات صرفاً تجاری است. برخی از مهم ترین کاربردهای آن شامل موارد زیر است:

• ضمانت کاری: کارفرمایان برای تضمین حسن انجام کار یا جبران خسارات احتمالی ناشی از کوتاهی کارکنان، معمولاً سفته ای را به عنوان ضمانت از آن ها دریافت می کنند. این سفته، تضمینی برای انجام مسئولیت ها و تعهدات شغلی است.
• ضمانت وام: بانک ها یا مؤسسات مالی، و حتی افراد حقیقی، برای اعطای وام، اغلب سفته ای را به عنوان تضمین بازپرداخت از وام گیرنده یا ضامن او مطالبه می کنند. این امر اطمینان خاطر لازم را برای وام دهنده فراهم می آورد.
• تعهدات مالی و تجاری: در قراردادهای خرید و فروش، اجاره، پیمانکاری و سایر توافقات مالی، سفته می تواند به عنوان تضمین پرداخت اقساط، انجام تعهدات قراردادی یا جبران خسارت های احتمالی مورد استفاده قرار گیرد.

برخلاف چک که معمولاً برای پرداخت های حال (موجود در حساب) صادر می شود، سفته بیشتر جنبه تعهد به پرداخت در آینده را دارد و می تواند برای مبالغی که در حال حاضر موجود نیستند، اما در آینده پرداخت خواهند شد، استفاده شود. این تفاوت اساسی، سفته را به ابزاری منعطف تر برای برخی از انواع تعهدات تبدیل کرده است.

انواع سفته: کاغذی یا الکترونیکی؟ کدام یک برای شما مناسب است؟

در دنیای امروز، افراد برای تکمیل تعهدات مالی خود دو گزینه اصلی پیش رو دارند: سفته های کاغذی سنتی و سفته های الکترونیکی مدرن. هر یک از این انواع سفته ویژگی ها، مزایا و معایب خاص خود را دارند که شناخت آن ها به افراد کمک می کند تا بهترین انتخاب را برای نیازهایشان داشته باشند.

سفته کاغذی

سفته های کاغذی همان فرم های چاپی هستند که سال هاست مورد استفاده قرار می گیرند. این سفته ها دارای یک فرمت استاندارد هستند که توسط بانک مرکزی تعیین و عرضه می شوند.

نحوه تهیه سفته کاغذی

سفته های کاغذی را می توان به راحتی از شعب بانک ملی ایران یا برخی از باجه های پستی و سایر مراکز مجاز تهیه کرد. هر برگ سفته دارای یک مبلغ اسمی مشخص است که حداکثر سقف اعتبار آن سفته را نشان می دهد. به عنوان مثال، سفته ای با مبلغ اسمی ده میلیون ریال به این معنی است که تا یک میلیون تومان اعتبار دارد.

مزایا و معایب سفته کاغذی

• مزایا: آشنایی بیشتر افراد با فرمت آن، امکان نگهداری فیزیکی و ملموس بودن سند برای بسیاری از افراد، عدم نیاز به دسترسی به اینترنت یا ابزارهای دیجیتال خاص.
• معایب:
  • خطر مفقود شدن، سرقت یا آسیب دیدن فیزیکی.
  • نیاز به مراجعه حضوری برای تهیه و در مواردی برای تکمیل.
  • احتمال بروز خطاهای انسانی در پر کردن دستی فیلدها.
  • محدودیت در انتقال و ظهرنویسی، به خصوص در مقایسه با روش های دیجیتالی.
  • نیاز به پرداخت تمبر مالیاتی در زمان خرید، که هزینه اولیه را در بر دارد.

سفته الکترونیکی

سفته الکترونیکی نسل جدیدی از سفته ها است که با بهره گیری از فناوری های دیجیتال، فرآیند صدور و مدیریت سفته را ساده تر و امن تر کرده است.

معرفی و مزایای سفته الکترونیکی

سفته الکترونیکی سندی کاملاً دیجیتالی است که تمامی اعتبار حقوقی سفته کاغذی را داراست. این نوع سفته از طریق پلتفرم ها و اپلیکیشن های مخصوصی صادر و مدیریت می شود. مزایای آن بسیار قابل توجه است:

• سهولت و سرعت: بدون نیاز به مراجعه حضوری، می توان سفته را به سرعت صادر و دریافت کرد.
• امنیت بالا: با استفاده از امضای الکترونیکی و احراز هویت دیجیتالی، از جعل و دستکاری سند جلوگیری می شود. داده ها به صورت امن ذخیره می شوند و خطر مفقودی وجود ندارد.
• کاهش هزینه ها: حذف هزینه های چاپ، حمل و نقل و نگهداری فیزیکی.
• دسترسی آسان: امکان دسترسی به سفته در هر زمان و مکان از طریق دستگاه های الکترونیکی.
• ردگیری پذیری: تمامی مراحل صدور، انتقال و مطالبه سفته به صورت دیجیتالی ثبت و قابل پیگیری است.

نحوه دریافت و صدور سفته الکترونیکی

برای دریافت و صدور سفته الکترونیکی، افراد می توانند از پلتفرم های رایج و معتبر مانند آی کاپ، فراشناسا، یا سامانه های بانکی که این خدمت را ارائه می دهند، استفاده کنند. فرآیند معمولاً شامل مراحل احراز هویت (مانند ثبت نام و تأیید هویت با کد ملی و اطلاعات بانکی) و سپس تکمیل فیلدهای مربوطه در محیط آنلاین است.

برای انتخاب بین سفته کاغذی و الکترونیکی، افراد باید نیازها و اولویت های خود را بسنجند. در حالی که سفته کاغذی هنوز جایگاه خود را دارد، سفته الکترونیکی با مزایای بی شمار خود، به سرعت در حال تبدیل شدن به گزینه برتر برای بسیاری از تعهدات است.

جدول مقایسه سفته کاغذی و الکترونیکی

ویژگی	سفته کاغذی	سفته الکترونیکی
نحوه تهیه	مراجعه حضوری به بانک/پست	آنلاین (پلتفرم ها و اپلیکیشن ها)
نحوه صدور	دستی، با خودکار	دیجیتالی، با امضای الکترونیک
امنیت	بالاترین ریسک مفقودی/جعل فیزیکی	بالا (امضای دیجیتال، احراز هویت)
سرعت	متوسط تا کند	بالا (صدور فوری)
هزینه	هزینه تمبر در زمان خرید	ممکن است شامل کارمزد پلتفرم باشد
قابلیت پیگیری	سخت تر (نیاز به مستندات فیزیکی)	آسان تر (ثبت دیجیتالی)
قابلیت انتقال	پشت نویسی فیزیکی	انتقال دیجیتالی

آموزش گام به گام نحوه پر کردن سفته کاغذی (همراه با تصویر نمونه سفته خام و پر شده)

پر کردن سفته کاغذی نیازمند دقت فراوان است، چرا که یک اشتباه کوچک می تواند اعتبار حقوقی سند را زیر سؤال ببرد. در ادامه، فیلدهای اصلی سفته و نحوه صحیح تکمیل آن ها به تفصیل شرح داده می شود. در نظر داشته باشید، تصویر سفته خام و پر شده (که در این متن به صورت توصیفی ارائه می شود) راهنمای بصری افراد خواهد بود.

(تصویر ۱: یک نمونه سفته خام با فیلدهای شماره گذاری شده در ذهن خود تصور کنید)

(تصویر ۲: یک نمونه سفته پر شده صحیح با هایلایت کردن هر بخش در ذهن خود تصور کنید)

۱. مبلغ سفته

یکی از مهم ترین بخش های سفته، مبلغ آن است که باید با نهایت دقت تکمیل شود. افراد باید مبلغ مورد نظر خود را هم به عدد و هم به حروف در بخش مربوطه بنویسند. این کار برای جلوگیری از هرگونه سوءتفاهم یا دستکاری احتمالی ضروری است. مثلاً اگر مبلغ مورد نظر پانصد میلیون ریال است، باید آن را به عدد (۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰) و به حروف پانصد میلیون ریال بنویسند.

توصیه حقوقی بر این است که واحد پولی (ریال یا تومان) به وضوح مشخص شود، هرچند که معمولاً سفته ها به ریال صادر می شوند. اگر بین مبلغ عددی و حروفی مغایرت وجود داشته باشد، معمولاً مبلغ حروفی معتبر است، اما این خود می تواند منشأ دعواهای حقوقی شود. به همین دلیل، مطابقت کامل این دو بخش حیاتی است.

توجه به مبلغ اسمی سفته نیز بسیار مهم است. هر برگ سفته یک مبلغ اسمی (مثلاً تا مبلغ ۱۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال) دارد که سقف اعتبار آن سفته را مشخص می کند. مبلغی که افراد در سفته می نویسند نباید از این مبلغ اسمی بیشتر باشد. اگر مبلغ نوشته شده از مبلغ اسمی بیشتر باشد، سفته باطل نمی شود، اما اعتبار آن به همان سقف مبلغ اسمی محدود خواهد شد. عدم درج مبلغ یا وجود مغایرت های آشکار، می تواند منجر به بی اعتباری سفته به عنوان یک سند تجاری شود و آن را به یک سند عادی تنزل دهد.

۲. تاریخ سفته

سفته دارای دو نوع تاریخ است: تاریخ صدور و تاریخ پرداخت. هر یک اهمیت خاص خود را دارند و باید با دقت تکمیل شوند.

تاریخ صدور

درج تاریخ صدور سفته الزامی است و باید به حروف (روز، ماه و سال) نوشته شود. مثلاً پانزدهم فروردین یک هزار و چهارصد و سه. عدم درج تاریخ صدور، سفته را از اعتبار تجاری ساقط کرده و آن را به یک سند عادی تبدیل می کند. این موضوع، یعنی از دست دادن امتیازات ویژه سند تجاری، می تواند مطالبه وجه سفته را در آینده بسیار دشوارتر کند.

تاریخ پرداخت

تاریخ پرداخت سفته اختیاری است. اگر این تاریخ درج شود، به معنای تعیین مهلتی مشخص برای مطالبه وجه سفته است. در صورتی که تاریخ پرداخت درج نشود، سفته عندالمطالبه یا به محض رؤیت تلقی می شود، به این معنی که دارنده سفته می تواند هر زمان که بخواهد آن را مطالبه کند. با این حال، حتی در سفته های عندالمطالبه نیز مهلت های قانونی برای واخواست (اعتراض عدم تأدیه) وجود دارد که باید رعایت شود.

برای سفته های ضمانت، خصوصاً ضمانت حسن انجام کار، یک نکته حیاتی وجود دارد: به هیچ وجه نباید تاریخ پرداخت گذاشت. بهترین عبارت جایگزین می تواند بابت حسن انجام کار یا ضمانت پرداخت باشد. درج تاریخ پرداخت در سفته ضمانت، می تواند این مفهوم را القا کند که تعهد در آن تاریخ خاص به پایان رسیده است و در صورت بروز مشکل پس از آن تاریخ، مطالبه سفته دشوار شود.

۳. نام گیرنده (ذی نفع)

درج دقیق نام گیرنده (ذی نفع) یا شرکت گیرنده وجه، یکی دیگر از ارکان اصلی سفته است. این بخش باید با نام و نام خانوادگی کامل شخص یا عنوان دقیق شرکت تکمیل شود. این کار باعث شفافیت در مورد این که چه کسی حق مطالبه وجه سفته را دارد، می شود.

اگر نام گیرنده در سفته درج نشود، سفته در وجه حامل محسوب می شود. سفته در وجه حامل به این معناست که هر کسی که سند فیزیکی سفته را در دست داشته باشد، می تواند وجه آن را مطالبه کند. این وضعیت ریسک های زیادی را برای صادرکننده به همراه دارد، زیرا در صورت مفقود شدن یا سرقت سفته، هر کسی می تواند ادعای مالکیت آن را داشته باشد. به همین دلیل، توصیه اکید می شود که حتماً نام گیرنده به طور دقیق نوشته شود.

به حواله کرد عبارتی است که پس از نام گیرنده می تواند درج شود و به معنای امکان انتقال سفته به دیگری است. در صورت تمایل گیرنده به انتقال سفته به شخص ثالث، پشت نویسی یا ظهرنویسی سفته انجام می شود. ظهرنویسی به این معناست که گیرنده اولیه سفته، آن را به شخص دیگری منتقل می کند و با امضای خود در پشت سفته، مسئولیت تضامنی در پرداخت وجه سفته را نیز می پذیرد. این با امضای ضامن که صرفاً مسئولیت ضمانت را بر عهده می گیرد، متفاوت است و باید به دقت تفکیک شود.

۴. محل پرداخت

درج محل پرداخت در سفته اختیاری است، اما توصیه می شود که شهر یا بانک محل پرداخت در سفته قید شود. این امر به خصوص در مسائل حقوقی و تعیین صلاحیت دادگاه برای اقامه دعوی، اهمیت پیدا می کند. اگر محل خاصی برای پرداخت مشخص شود، در صورت عدم پرداخت، دعوای مربوط به سفته می تواند در دادگاه همان محل مطرح شود.

۵. امضا یا مهر صادرکننده

امضا یا مهر صادرکننده سفته، رکن اساسی و الزامی برای اعتبار بخشیدن به این سند است. بدون امضا یا مهر (و یا اثر انگشت در صورت عدم توانایی امضا)، سفته نه تنها به عنوان یک سند تجاری، بلکه حتی به عنوان یک سند عادی نیز اعتباری نخواهد داشت. این امضا/مهر، تأییدی بر تعهد مالی صادرکننده و پذیرش مسئولیت پرداخت وجه سفته است.

تأکید بر این است که امضا باید خوانا و مشابه امضای رسمی فرد باشد. در صورت استفاده از مهر (برای شرکت ها و اشخاص حقوقی) یا اثر انگشت (در مواردی که فرد قادر به امضا نیست)، باید به گونه ای باشد که هویت صادرکننده به وضوح مشخص شود. هرگونه عدم وضوح یا نقص در این بخش می تواند بهانه یا زمینه ای برای انکار مسئولیت پرداخت و به چالش کشیدن اعتبار سفته در مراجع قانونی باشد.

با رعایت دقیق این پنج مرحله، افراد می توانند اطمینان حاصل کنند که سفته کاغذی آن ها به درستی تکمیل شده و از اعتبار حقوقی لازم برخوردار است. همیشه توصیه می شود قبل از امضا، تمامی فیلدها را یک بار دیگر به دقت بررسی کنند.

نحوه پر کردن سفته الکترونیکی (آموزش گام به گام با تاکید بر دقت)

با پیشرفت تکنولوژی، سفته الکترونیکی به گزینه ای محبوب و کارآمد تبدیل شده است. پر کردن سفته الکترونیکی نیز مانند نسخه کاغذی آن، نیازمند دقت است، اما فرآیند آن در محیط دیجیتال تفاوت هایی دارد.

معرفی پلتفرم های رایج

افراد برای صدور سفته الکترونیکی می توانند از پلتفرم ها و اپلیکیشن های معتبر استفاده کنند. از جمله این پلتفرم ها می توان به آی کاپ و فراشناسا اشاره کرد که با همکاری بانک ها و زیر نظر مراجع قانونی فعالیت می کنند. همچنین، برخی از بانک ها نیز خودشان خدمات سفته الکترونیکی را از طریق اینترنت بانک یا اپلیکیشن های موبایل خود ارائه می دهند.

مراحل کلی پر کردن فیلدهای مشابه سفته کاغذی در محیط دیجیتال

1. ثبت نام و احراز هویت: ابتدا باید در پلتفرم مورد نظر ثبت نام کرده و مراحل احراز هویت را به صورت الکترونیکی تکمیل کنید. این مراحل معمولاً شامل وارد کردن کد ملی، اطلاعات هویتی و گاهی اوقات تطبیق با اطلاعات بانکی است.
2. انتخاب نوع سفته: پس از ورود به سامانه، گزینه صدور سفته را انتخاب کنید. در این مرحله ممکن است از شما خواسته شود نوع سفته (عادی، ضمانت، و غیره) و مبلغ مورد نظر را انتخاب کنید.
3. تکمیل مبلغ سفته: مبلغ سفته را هم به عدد و هم به حروف در فیلدهای مشخص شده وارد کنید. سیستم معمولاً به صورت خودکار مبلغ حروفی را بر اساس مبلغ عددی پیشنهاد می دهد تا از مغایرت جلوگیری شود.
4. درج تاریخ: تاریخ صدور را با دقت وارد کنید. در صورت نیاز به درج تاریخ پرداخت، آن را نیز مشخص کنید. برای سفته های ضمانت، همانند سفته کاغذی، باید از درج تاریخ پرداخت خودداری کرد و صرفاً ماهیت ضمانت را ذکر نمود.
5. مشخص کردن گیرنده: نام و کد ملی شخص حقیقی یا شناسه ملی شخص حقوقی (شرکت) گیرنده وجه را به دقت وارد کنید. در سفته های الکترونیکی، به دلیل احراز هویت سیستمی، احتمال درج در وجه حامل بسیار کمتر است.
6. توضیحات و بابت: در صورت لزوم، در بخش توضیحات، هدف از صدور سفته (مثلاً بابت ضمانت حسن انجام کار یا بابت تضمین بازپرداخت وام) را به وضوح قید کنید.
7. امضای الکترونیکی: پس از تکمیل تمامی فیلدها، باید با استفاده از امضای الکترونیکی خود (که معمولاً از طریق یک کد تأیید ارسال شده به شماره موبایل شما، یا روش های احراز هویت بیومتریک تأیید می شود)، سفته را امضا کنید.
8. دریافت سفته: پس از تأیید و امضا، سفته الکترونیکی صادر شده و یک نسخه دیجیتال از آن (معمولاً با فرمت PDF) در اختیار شما و گیرنده قرار می گیرد و در پنل کاربری شما قابل دسترسی است.

نکات امنیتی و احراز هویت

امنیت در سفته های الکترونیکی بسیار حائز اهمیت است. پلتفرم های معتبر از پروتکل های امنیتی قوی برای محافظت از اطلاعات کاربران و اعتبار اسناد استفاده می کنند. احراز هویت دقیق، رمزنگاری اطلاعات و امکان ردگیری تمامی تراکنش ها، از جمله ویژگی های امنیتی این سیستم هاست. افراد باید از پلتفرم های مورد تأیید و شناخته شده استفاده کنند و از به اشتراک گذاشتن اطلاعات احراز هویت خود با دیگران خودداری کنند.

تفاوت های ظاهری و فنی

سفته الکترونیکی فیزیکی نیست، بنابراین خط خوردگی، لاک گرفتن یا دستکاری آن به شیوه کاغذی مطرح نیست. تمامی اصلاحات یا ابطال ها به صورت سیستمی و با رعایت پروتکل های مشخص انجام می شوند. اطلاعات به جای درج با خودکار، در فیلدهای دیجیتالی وارد شده و پس از امضای الکترونیکی، سند با مهر و امضای دیجیتال تأیید می شود. این تفاوت ها باعث افزایش کارایی، کاهش خطاها و افزایش امنیت در مقایسه با سفته های کاغذی می شود.

نکات حقوقی مهم و اشتباهات رایج در تکمیل سفته

تکمیل سفته تنها یک فرآیند اداری نیست، بلکه عملی حقوقی با پیامدهای گسترده است. عدم آگاهی از نکات حقوقی می تواند افراد را در معرض خطرات جدی قرار دهد. در ادامه به برخی از مهم ترین نکات و اشتباهات رایج اشاره می شود:

سفته سفید امضا

سفته سفید امضا به سفته ای گفته می شود که فقط امضای صادرکننده را دارد و سایر فیلدها (مبلغ، تاریخ، گیرنده) خالی است. این نوع سفته، ریسک های بسیار بالایی برای صادرکننده دارد. دارنده سفته سفید امضا می تواند به هر میزان و به نفع هر شخصی و در هر تاریخی، سفته را تکمیل کند. تجربه نشان داده است که بسیاری از کلاهبرداری ها و سوءاستفاده ها از همین طریق صورت می گیرد. بنابراین، توصیه اکید می شود که هرگز سفته ای را به صورت سفید امضا صادر نکنید و در صورت دریافت، مطمئن شوید که تمامی فیلدها تکمیل شده باشند.

خط خوردگی، دستکاری یا لاک گرفتن

هرگونه خط خوردگی، دستکاری، استفاده از لاک غلط گیر، یا تغییرات غیرمجاز در متن سفته کاغذی، می تواند اعتبار سند را به شدت زیر سؤال ببرد. اگر خطایی در پر کردن سفته رخ داد، بهترین راهکار این است که آن سفته را باطل کرده و از یک برگ سفته جدید استفاده کنید. در صورت لزوم به اصلاح، باید تغییر با امضای صادرکننده و تأیید گیرنده در کنار اصلاحیه همراه باشد، اما حتی در این صورت نیز ممکن است در آینده مورد اعتراض قرار گیرد. در سفته الکترونیکی، این مشکلات با طراحی سیستماتیک و امکان ویرایش کنترل شده، به حداقل می رسد.

سفته ضمانت حسن انجام کار و ضمانت وام

برای سفته های ضمانت، چه بابت حسن انجام کار و چه برای ضمانت وام، لازم است نکات خاصی رعایت شود. همانطور که پیشتر اشاره شد، درج تاریخ پرداخت در این سفته ها توصیه نمی شود. بهتر است عبارت بابت ضمانت حسن انجام کار یا ضمانت بازپرداخت وام به وضوح در متن سفته یا در پشت آن قید شود. این کار ماهیت حقوقی سفته را از یک سفته عادی تعهد به پرداخت، به یک سفته ضمانت تغییر می دهد و حدود مسئولیت ها را روشن می کند. همچنین، در صورت ظهرنویسی برای ضمانت، ضامن باید حتماً عبارت این امضا بابت ضمانت است را در پشت سفته قید کند تا با ظهرنویسی عادی (که منجر به مسئولیت تضامنی می شود) اشتباه نشود.

تمبر مالیاتی

سفته های کاغذی دارای تمبر مالیاتی هستند که معمولاً در هنگام خرید سفته پرداخت می شود. عدم الصاق یا ابطال تمبر مالیاتی، جنبه تجاری سفته را از بین نمی برد، اما می تواند مطالبه وجه آن از طریق دادگاه را پیچیده تر کند. اگر تمبر مالیاتی الصاق نشده باشد، در زمان مطالبه سفته، باید هزینه های مربوط به تمبر و جریمه های آن پرداخت شود. در سفته های الکترونیکی، این فرآیند به صورت خودکار و دیجیتالی انجام می شود.

نحوه مطالبه وجه سفته

در صورت عدم پرداخت وجه سفته در تاریخ مقرر (یا پس از مطالبه سفته عندالمطالبه)، دارنده سفته می تواند اقدام به واخواست (اعتراض عدم تأدیه) کند. واخواست سفته باید ظرف مهلت قانونی (معمولاً ۱۰ روز از تاریخ سررسید) انجام شود. پس از واخواست، دارنده سفته می تواند ظرف مدت ۵ سال با ارائه دادخواست به دادگاه، وجه سفته را مطالبه کند. اگر این مهلت ها رعایت نشود، سفته اعتبار تجاری خود را از دست داده و به یک سند عادی تبدیل می شود و امکان مطالبه آن تنها از طریق قانون مدنی فراهم خواهد بود که فرآیند دشوارتری دارد.

مسئولیت تضامنی صادرکننده و ظهرنویسان

یکی از ویژگی های مهم اسناد تجاری مانند سفته، مسئولیت تضامنی امضاکنندگان است. به این معنا که دارنده سفته می تواند برای مطالبه وجه آن، هم به صادرکننده سفته و هم به تمامی ظهرنویسان (افرادی که سفته را پشت نویسی و منتقل کرده اند) مراجعه کند. این مسئولیت تضامنی به دارنده سفته اطمینان بیشتری برای وصول مطالبات خود می دهد.

گم شدن سفته

اگر سفته ای گم شود یا به سرقت برود، اقدامات فوری لازم است. صادرکننده یا دارنده سفته باید فوراً موضوع را به دادگاه اطلاع داده و دستور توقیف پرداخت سفته را از دادگاه مطالبه کند. در غیر این صورت، در صورتی که سفته به دست فرد دیگری بیفتد (خصوصاً سفته در وجه حامل) و آن فرد اقدام به مطالبه وجه کند، ممکن است صادرکننده با مشکلات جدی روبرو شود.

سوالات متداول

آیا می توان مبلغ سفته را با خودکار دیگری نوشت یا دستخط متفاوت داشت؟

اگرچه از نظر قانونی الزام خاصی برای یکدست بودن خودکار یا دستخط وجود ندارد، اما برای جلوگیری از بروز هرگونه شبهه یا ادعای دستکاری، توصیه می شود که تمامی اطلاعات سفته توسط یک نفر و با یک خودکار تکمیل شود. این کار به سادگی و یکپارچگی سند کمک می کند و امکان ایراد گرفتن از آن را کاهش می دهد.

آیا سفته بدون امضا اعتبار دارد؟

خیر، سفته بدون امضا، مهر یا اثر انگشت صادرکننده، فاقد هرگونه اعتبار قانونی است. امضا رکن اصلی و تأییدکننده تعهد صادرکننده است. بدون آن، سفته نه سند تجاری محسوب می شود و نه حتی یک سند عادی و قابل مطالبه نخواهد بود.

اگر تاریخ صدور سفته درج نشود، چه اتفاقی می افتد؟

در صورتی که تاریخ صدور سفته درج نشود، سفته اعتبار تجاری خود را از دست می دهد و به یک سند عادی تنزل پیدا می کند. این به معنای آن است که دارنده سفته نمی تواند از امتیازات ویژه اسناد تجاری (مانند واخواست و مسئولیت تضامنی) برای مطالبه وجه آن استفاده کند و باید از طریق قوانین عمومی مطالبه طلب اقدام نماید که فرآیند طولانی تر و پیچیده تری دارد.

چرا در سفته ضمانت تاریخ پرداخت را نمی نویسند؟

در سفته ضمانت (مانند سفته حسن انجام کار)، تاریخ پرداخت درج نمی شود تا این سفته برای کل دوره تعهد یا هر زمان که نیاز به ضمانت وجود دارد، معتبر باشد. درج تاریخ پرداخت می تواند به معنای پایان یافتن اعتبار ضمانت در آن تاریخ تلقی شود و در صورت بروز تخلف پس از آن تاریخ، مطالبه سفته دشوار گردد. با ننوشتن تاریخ، سفته جنبه عندالمطالبه پیدا می کند اما با قید بابت ضمانت، مطالبه آن منوط به احراز شرایط ضمانت خواهد بود.

اگر مبلغ نوشته شده از مبلغ اسمی سفته بیشتر باشد، آیا سفته باطل می شود؟

خیر، اگر مبلغ نوشته شده در سفته از مبلغ اسمی چاپ شده روی آن بیشتر باشد، سفته باطل نمی شود. با این حال، اعتبار سفته به همان سقف مبلغ اسمی محدود خواهد شد. یعنی دارنده سفته تنها می تواند تا میزان مبلغ اسمی روی سفته را مطالبه کند، نه مبلغ بیشتری که صادرکننده نوشته است.

سفته را از کجا می توان تهیه کرد؟

سفته کاغذی را می توانید از شعب بانک ملی ایران و یا برخی از باجه های پستی و دفاتر پیشخوان دولت که مجاز به فروش سفته هستند، تهیه کنید. سفته الکترونیکی نیز از طریق پلتفرم های آنلاین مانند آی کاپ، فراشناسا و یا سامانه های اینترنت بانک برخی از بانک ها قابل دریافت و صدور است.

چه مدت پس از تاریخ پرداخت می توان وجه سفته را مطالبه کرد؟

اگر سفته دارای تاریخ پرداخت باشد و در آن تاریخ وجه آن پرداخت نشود، دارنده سفته باید ظرف ۱۰ روز از تاریخ سررسید، اقدام به واخواست (اعتراض عدم تأدیه) کند. پس از واخواست، دارنده سفته می تواند ظرف مدت ۵ سال از تاریخ واخواست، از طریق دادگاه برای مطالبه وجه سفته اقدام نماید. در صورتی که سفته عندالمطالبه باشد، مهلت واخواست یک سال از تاریخ صدور است.

آیا برای انتقال سفته حتماً باید پشت نویسی کرد؟

بله، برای انتقال حقوق سفته از یک شخص به شخص دیگر، باید پشت نویسی یا ظهرنویسی انجام شود. این کار با امضای دارنده قبلی در پشت سفته و ذکر نام گیرنده جدید انجام می شود. ظهرنویسی، علاوه بر انتقال مالکیت، مسئولیت تضامنی ظهرنویس را نیز در پرداخت وجه سفته ایجاد می کند.

نتیجه گیری: با اطمینان سفته خود را پر کنید!

در پایان، باید یادآوری کرد که سفته یک سند تجاری قدرتمند است که در روابط مالی و تجاری افراد نقش حیاتی ایفا می کند. آگاهی و دقت در تمامی مراحل تکمیل آن، از انتخاب نوع سفته (کاغذی یا الکترونیکی) گرفته تا جزئیات پر کردن هر فیلد، می تواند از بروز چالش ها و دعاوی حقوقی پیشگیری کند. تجربه نشان می دهد که بسیاری از مشکلات، ناشی از سهل انگاری یا عدم آشنایی با همین جزئیات به ظاهر کوچک است.

با مطالعه دقیق این راهنما و رعایت نکات حقوقی مهمی که ذکر شد، افراد می توانند با اطمینان خاطر، سفته های خود را تکمیل کنند و از حفظ حقوق خود و طرف مقابل مطمئن باشند. دقت در درج مبلغ، تاریخ، نام گیرنده و همچنین امضای صحیح، ارکان اصلی یک سفته معتبر را تشکیل می دهند. سفته های الکترونیکی نیز با وجود سهولت و امنیت بیشتر، همچنان نیازمند هوشیاری در ورود اطلاعات و انجام احراز هویت هستند. این راهنما به افراد کمک می کند تا با دانش کافی، از این ابزار مالی مهم به بهترین شکل ممکن استفاده کنند و از مزایای آن بهره مند شوند.