خلاصه کتاب خلاصه ای از تاریخ تحلیلی اسلام (شجره طیبه و شجره ملعونه) ( نویسنده اسماعیل طالب زادگان )

کتاب «خلاصه ای از تاریخ تحلیلی اسلام (شجره طیبه و شجره ملعونه)» اثر اسماعیل طالب زادگان، تاریخ اسلام را از منظری نو و بر اساس مفاهیم قرآنی شجره طیبه و شجره ملعونه به رشته تحریر درآورده است. این اثر تلاش می کند تا با تحلیل ریشه های قرآنی این دو شجره، وقایع و شخصیت های کلیدی تاریخ اسلام را تا واقعه کربلا مورد بررسی قرار دهد و تصویری روشن از تقابل جریان حق و باطل ارائه دهد.

با ورق زدن صفحات این کتاب، خواننده خود را در سفری تاریخی می یابد که هر مقطع آن با دیدگاهی تحلیلی و ریشه دار در آیات الهی، روشن می شود. نویسنده با ظرافت خاصی، نه تنها روایت گر حوادث است، بلکه خواننده را دعوت به تأمل در پس زمینه ها و پیامدهای این رویدادها می کند. این مقاله کوششی است برای ارائه یک خلاصه جامع و تحلیلی از این کتاب ارزشمند، تا خوانندگان پیش از غرق شدن در جزئیات، شمایی کلی اما دقیق از مفاهیم محوری و سیر تاریخی آن به دست آورند و تجربه فکری عمیقی را آغاز کنند.

سفری به ریشه های قرآنی: مبانی شجره طیبه و شجره ملعونه

در قلب تحلیل اسماعیل طالب زادگان از تاریخ اسلام، دو مفهوم عمیق قرآنی قرار دارد: شجره طیبه و شجره ملعونه. این دو شجره، نه تنها استعاره هایی شاعرانه، بلکه چارچوب های فکری قدرتمندی هستند که نویسنده آن ها را برای رمزگشایی از پیچیدگی های تاریخ اسلام به کار می گیرد. فهم این مبانی، کلید ورود به جهان بینی خاصی است که این کتاب از آن بهره می برد.

گره گشایی از آیات سوره ابراهیم (ع): شجره طیبه

کتاب در آغاز، خواننده را به سوره ابراهیم (آیات ۲۴ تا ۲۷) می برد؛ جایی که خداوند «کلمه پاکیزه» را به درختی نیکو و ریشه دار تشبیه می کند. این درخت، شجره طیبه نام دارد که ریشه هایی محکم در زمین و شاخه هایی برافراشته به سوی آسمان دارد. ثمرات این درخت در همه فصول به اذن پروردگار می رسد و نمادی از ایمان، ثبات، برکت و حقیقت است. نویسنده با الهام از این آیات، شجره طیبه را در بستر تاریخ اسلام به معنای جریان حق، توحید، نبوت، امامت و پیروان راستین این مسیر معرفی می کند؛ کسانی که با عقیده ای ثابت و اعمالی نیکو، ثمرات ایمان را برای خود و جامعه به ارمغان می آورند. در این نگاه، شجره طیبه، نماد جاودانگی و پایداری کلمه حق است که هرگز از بین نمی رود و همواره در تاریخ اسلام، نمود عینی یافته است.

درک هشدارهای سوره اسراء (ع): شجره خبیثه و ملعونه

در مقابل شجره طیبه، کتاب به آیات سوره اسراء (آیه ۶۰) اشاره می کند که در آن از شجره خبیثه یا ملعونه سخن به میان می آید. این درخت، درختی پلید است که ریشه ای محکم ندارد و به سرعت پژمرده می شود؛ نمادی از کفر، بی ثباتی، پلیدی و لعن الهی. نویسنده با استناد به تفاسیر و روایات، این شجره را به جریان کفر، ظلم، نفاق و انحراف در تاریخ اسلام تعبیر می کند که در مقاطع مختلف، به ویژه در قالب بنی امیه و حاکمان ستمگر، خود را نشان داده است. این شجره، نمادی از باطلی است که با وجود قدرت ظاهری، از درون تهی و ناپایدار است و لعن و عذاب الهی را به دنبال دارد. درک این تقابل بنیادی، خواننده را آماده می کند تا تحولات تاریخی را نه صرفاً به عنوان رشته ای از وقایع، بلکه به عنوان میدانی برای نبرد این دو جریان اصلی مشاهده کند.

چارچوب تحلیلی اسماعیل طالب زادگان

اسماعیل طالب زادگان با بهره گیری از این دو مفهوم قرآنی، یک چارچوب تحلیلی قدرتمند برای بررسی تاریخ اسلام ارائه می دهد. او معتقد است که تمامی وقایع و شخصیت های تاریخ اسلام را می توان در ذیل این دو شجره طبقه بندی کرد؛ یا در مسیر شجره طیبه قرار داشته اند و به ترویج حق و عدالت پرداخته اند، یا در مسیر شجره خبیثه حرکت کرده و به انحراف، ظلم و فساد دامن زده اند. این رویکرد به خواننده کمک می کند تا ریشه های عمیق تقابل ها، انحرافات و مشکلات تاریخی را درک کند و از سردرگمی در انبوه اطلاعات تاریخی رهایی یابد. این تحلیل به ویژه در تبیین علت وقوع رویدادهای سرنوشت ساز و پیامدهای آن ها، بینشی عمیق به دست می دهد و درکی فراتر از ظواهر را ممکن می سازد.

«کتاب تاریخ تحلیلی اسلام (شجره طیبه و شجره ملعونه) با یک چارچوب قرآنی، خواننده را به سفری دعوت می کند تا تقابل ایمان و کفر را در بطن وقایع تاریخی لمس کند.»

طلوع اسلام و بذر شجره طیبه: از ابراهیم (ع) تا هجرت پیامبر (ص)

نویسنده در کتاب خود، ریشه های شجره طیبه را نه تنها از آغاز رسالت پیامبر اکرم (ص)، بلکه از عهد حضرت ابراهیم (ع) بررسی می کند و نشان می دهد که چگونه بذر توحید، قرن ها پیش در سرزمین حجاز پاشیده شده بود. این بخش از کتاب، خواننده را با خود همراه می کند تا شاهد شکل گیری اولین جوانه های این شجره باشد.

ریشه های توحید: از ابراهیم (ع) تا جاهلیت عرب

پیش از ظهور اسلام، شبه جزیره عربستان در تاریکی جهل و بت پرستی غرق بود. با این حال، شعله های توحید که حضرت ابراهیم (ع) برافروخته بود، هرگز به کلی خاموش نشده بود. داستان زندگانی حضرت ابراهیم (ع) و نقش او در بنای کعبه، زمینه ساز توجه و احترام قبایل عرب به این خانه مقدس بود. نویسنده با اشاره به ماجرای سپاه ابرهه و حمله به کعبه، این نکته را برجسته می کند که چگونه حتی در اوج جاهلیت، خانه خدا از جایگاه ویژه ای برخوردار بود و این محبوبیت، خود بستر مناسبی را برای ظهور آخرین پیامبر الهی فراهم آورد.

تولد نور و آغاز رسالت: دوران پیامبر اکرم (ص) در مکه

زندگی حضرت محمد (ص) از دوران کودکی، از کفالت عبدالمطلب و سپس ابوطالب آغاز می شود. نویسنده به دقت، مراحل رشد و شکل گیری شخصیت پیامبر (ص) را از سفرهای تجاری تا ماجرای نصب حجرالاسود روایت می کند. این دوران، مملو از حوادثی است که هر یک نشانه ای از عظمت و آماده سازی برای رسالتی بزرگ بود. با آغاز رسالت، دعوت مخفیانه و سپس علنی پیامبر (ص)، اولین هسته های شجره طیبه را شکل می دهد. ایمان آورندگان اولیه، از جمله حضرت خدیجه (س) و حضرت علی (ع)، ستون های اصلی این شجره را تشکیل دادند. کتاب به تحلیل دقیق دلایل برتری ایمان آورندگان اولیه می پردازد و جایگاه حضرت علی (ع) را به عنوان نخستین مرد مسلمان مورد تأکید قرار می دهد.

عکس العمل قریش به دعوت پیامبر (ص)، با آزار و شکنجه مسلمانان و سپس تحریم اقتصادی و اجتماعی بنی هاشم در شعب ابوطالب همراه بود. این دوران سخت، با وفات حضرت خدیجه (س) و ابوطالب، عموی فداکار پیامبر (ص)، به اوج خود می رسد. نویسنده در این بخش، به نقش حیاتی و ایمان ابوطالب در حمایت از پیامبر (ص) می پردازد و با ارائه اشعار و سخنان او، تصویر مردی مؤمن و حامی بی دریغ رسالت را ترسیم می کند. این وقایع نشان می دهد که چگونه شجره طیبه در برابر طوفان های سهمگین شجره خبیثه مقاومت کرد و ریشه های خود را عمیق تر ساخت.

گامی بلند به سوی تمدن: هجرت و تأسیس مدینه

پس از سال ها آزار و اذیت در مکه، زمینه های نفوذ اسلام در یثرب (مدینه) فراهم شد. پیمان های عقبه اول و دوم، بستری را برای هجرت پیامبر (ص) و یارانش به این شهر فراهم آورد. کتاب به تفصیل، توطئه ترور پیامبر (ص) و فداکاری بی نظیر حضرت علی (ع) در شب هجرت را روایت می کند. ورود پیامبر (ص) به قبا و سپس مدینه، نقطه عطفی در تاریخ اسلام است. اینجا بود که نخستین قانون اساسی تدوین شد، پیمان برادری میان مهاجر و انصار بسته شد و اصحاب صفه شکل گرفتند. مدینه، به پایگاه قدرتمند شجره طیبه تبدیل شد و بستر را برای رشد و گسترش اسلام در سراسر جهان فراهم آورد.

چالش ها و رویارویی: شجره طیبه و شجره ملعونه در دوران پیامبر (ص)

پس از هجرت و تثبیت اسلام در مدینه، تقابل میان شجره طیبه و شجره ملعونه وارد فاز جدید و پرچالشی می شود. این دوره، مملو از نبردها، پیمان ها و حوادث سرنوشت سازی است که هر یک نمادی از پایداری حق و طغیان باطل است. نویسنده با نگاه تحلیلی خود، این وقایع را نه فقط به عنوان رخدادهای نظامی، بلکه به عنوان میدان های نبرد ایدئولوژیک و معنوی به تصویر می کشد.

نبردها و پیمان ها: تحکیم پایه های اسلام

مدینه به عنوان مرکز جدید اسلام، با چالش های متعددی از جانب یهودیان ساکن مدینه و مشرکان مکه مواجه بود. پیامبر اکرم (ص) با درایت و رهبری بی بدیل خود، نیروهای دفاعی اسلام را سازماندهی کرد. کتاب به تشریح جزئیات جنگ های سرنوشت ساز بدر، احد و خندق (احزاب) می پردازد. هر یک از این نبردها، نقاط عطفی در تاریخ اسلام و محل تبلور ایمان راسخ مسلمانان و کفر و نفاق دشمنان بود. به عنوان مثال، در جنگ بدر، با وجود نابرابری قوا، پیروزی از آن سپاه اسلام شد که نشان از نصرت الهی برای شجره طیبه داشت. از سوی دیگر، در احد و خندق، توطئه ها و دسیسه های شجره ملعونه برای تضعیف اسلام، مورد بررسی قرار می گیرد.

حوادث مهم دیگری نیز در این دوران رخ داد، مانند واقعه بئر معونه و رجیع که شهادت جمعی از مبلغان اسلام را در پی داشت، و همچنین جنگ با یهود بنی نضیر و دیگر قبایل یهودی که به توطئه علیه مسلمانان می پرداختند. این وقایع نشان دهنده چالش های داخلی و خارجی بود که جامعه نوپای اسلامی با آن ها دست و پنجه نرم می کرد. نویسنده همچنین به صلح حدیبیه اشاره می کند که در ابتدا به ظاهر یک شکست بود، اما در حقیقت، راه را برای فتح مکه و گسترش هرچه بیشتر اسلام هموار ساخت. فتح مکه، نماد پیروزی نهایی شجره طیبه بر کانون شرک و بت پرستی بود.

میراث جاودان: حجة الوداع و غدیر خم

با تثبیت قدرت اسلام، پیامبر اکرم (ص) در آخرین حج خود، حجة الوداع، خطبه ای تاریخی ایراد فرمود که در آن بر اصول اساسی اسلام تأکید کرد. نقطه اوج این سفر معنوی، واقعه غدیر خم بود که در آن پیامبر (ص) به صراحت، حضرت علی (ع) را به عنوان جانشین و ولی بعد از خود معرفی کرد. این واقعه، از منظر کتاب، تبیین نهایی مسیر شجره طیبه و تضمین ادامه راه هدایت بود. با این حال، نویسنده اشاره می کند که توطئه های شجره ملعونه، حتی در همین مقطع نیز آغاز شده بود و سپاه اسامه بن زید که پیامبر (ص) برای اعزام آن اصرار داشت، با کارشکنی هایی مواجه شد که خود سرآغاز انحرافات بعدی بود.

آغاز انحراف: رحلت پیامبر (ص)

رحلت پیامبر اکرم (ص)، بزرگترین فاجعه ای بود که بر اسلام و مسلمانان وارد آمد. نویسنده با تحلیلی عمیق، این لحظه را نقطه عطف و سرآغاز انحراف از مسیر اصلی شجره طیبه معرفی می کند. با وجود معرفی جانشین در غدیر، جریان هایی که پیش تر در نهان به مخالفت می پرداختند، فرصت یافتند تا اهداف خود را علنی کنند و مسیر تاریخ را از انحرافات بزرگی مواجه سازند. این بخش از کتاب، با حسرت و تأمل، خواننده را با پیامدهای تصمیمات نادرست پس از رحلت پیامبر (ص) آشنا می کند و نشان می دهد که چگونه بذرهای شجره ملعونه، پس از رحلت آن حضرت، به سرعت شروع به رشد کردند.

استمرار تقابل: از امامت تا فاجعه کربلا

با رحلت پیامبر اکرم (ص)، شجره طیبه با وجود ریشه های عمیق خود، با چالش های بی سابقه ای روبرو می شود. این بخش از کتاب، خواننده را به دوران امامت ائمه اطهار (ع) می برد و نشان می دهد که چگونه هر یک از امامان، به شیوه ای خاص، میراث دار شجره طیبه بودند و در برابر طغیان شجره ملعونه ایستادگی کردند. این مسیر پرفراز و نشیب، در کربلا به اوج خود می رسد و حماسه ای جاودان را رقم می زند.

سال های غربت و حکومت عدالت گستر: امام علی (ع)

پس از رحلت پیامبر (ص)، حضرت علی (ع) با وجود وصایت صریح پیامبر (ص)، سال های طولانی را در خانه نشینی سپری کرد. نویسنده پیامدهای این خانه نشینی و انحراف مسیر خلافت را از دیدگاه تحلیلی کتاب مورد بررسی قرار می دهد. با این حال، پس از ۲۵ سال، وقتی که جامعه اسلامی با بحران های عمیقی روبرو شد، امام علی (ع) به حکومت رسید. دوران کوتاه حکومت ایشان، با چالش های داخلی عظیمی همراه بود؛ جنگ هایی چون جمل، صفین و نهروان، نمادی از تقابل جدی میان شجره طیبه (به رهبری امام علی (ع)) و شجره ملعونه (در قالب معاویه و خوارج) بود. شهادت امام علی (ع) در محراب عبادت، فصلی دردناک در تاریخ اسلام و ضربه ای مهلک به شجره طیبه بود، اما هرگز نتوانست ریشه های آن را بخشکاند.

صلح تحمیلی و تداوم نهضت: امام حسن (ع)

پس از شهادت امام علی (ع)، امام حسن (ع) وارث امامت و رهبری شجره طیبه شد. اما با توجه به شرایط نامساعد جامعه اسلامی و توطئه های معاویه، ایشان مجبور به پذیرش صلح تحمیلی شد. نویسنده به تحلیل این صلح می پردازد و آن را نه تسلیم، بلکه تاکتیکی هوشمندانه برای حفظ اصل اسلام و آماده سازی برای مبارزات آینده معرفی می کند. صلح امام حسن (ع)، با وجود تلخی های فراوان، مانع از نابودی کامل شجره طیبه شد و زمینه ساز بقای آن در دوران خفقان بنی امیه گردید.

اوج فداکاری: قیام عاشورا و شهادت امام حسین (ع)

اوج رویارویی شجره طیبه با شجره ملعونه، در قیام عاشورا و شهادت امام حسین (ع) متجلی می شود. وقتی یزید، نماد کامل شجره ملعونه، زمام امور را به دست گرفت و آشکارا به احکام الهی بی حرمتی کرد، امام حسین (ع) چاره ای جز قیام ندید. کتاب به تحلیل عمیق این قیام و شهادت مظلومانه امام و یارانش در کربلا می پردازد. کربلا نه تنها یک واقعه تاریخی، بلکه نمادی جاودان از اوج درگیری حق و باطل، فداکاری در راه خدا و ایستادگی در برابر ظلم است. از دیدگاه تحلیلی کتاب، کربلا پیامی برای تمام اعصار داشت: عدم سازش با باطل و دفاع از ارزش های الهی، حتی به قیمت جان. اهمیت و پیامدهای کربلا از منظر کتاب، فراتر از یک جنگ است؛ کربلا مدرسه عبرت و الگویی برای هر کسی است که می خواهد در مسیر شجره طیبه گام بردارد.

فراتر از تاریخ: نتیجه گیری نویسنده و پیام های اساسی کتاب

اسماعیل طالب زادگان در پایان کتاب خود، خواننده را از وقایع تاریخی به سوی تأملی عمیق تر در معنا و پیام این تاریخ رهنمون می سازد. او معتقد است که تقابل شجره طیبه و شجره ملعونه، محدود به گذشته نیست، بلکه همچنان تا ظهور حضرت حجت (عج) ادامه دارد.

تداوم نبرد و امید به آینده

نویسنده تأکید می کند که درگیری میان جریان حق و باطل، همانند دو شجره طیبه و ملعونه، یک واقعیت پایدار در طول تاریخ بشریت است و با شهادت امام حسین (ع) پایان نیافته است. این نبرد، در اشکال مختلف و در هر زمان و مکانی، ادامه خواهد داشت. اما امید به آینده و ظهور حضرت مهدی (عج)، نقطه پایانی بر این ستیز و پیروزی نهایی شجره طیبه است. این بخش از کتاب، خواننده را به تأمل در نقش خود در این نبرد تاریخی دعوت می کند و از او می خواهد که خود را در کدام سوی این دو شجره ببیند.

درسی برای امروز: عبرت از تاریخ

مهمترین پیام کتاب، لزوم عبرت گرفتن از تاریخ است. نویسنده بارها تأکید می کند که تاریخ، تکرار می شود و انسان ها با مطالعه سرنوشت گذشتگان، می توانند مسیر درست را تشخیص دهند و از اشتباهات گذشته پرهیز کنند. قرار گرفتن در مسیر الهی و دفاع از حق، نه تنها سعادت دنیوی و اخروی را به ارمغان می آورد، بلکه انسان را از قرار گرفتن در زمره کسانی که مورد لعنت الهی قرار گرفته اند، دور نگه می دارد. این عبرت گیری، نه صرفاً یک دانش نظری، بلکه یک تجربه عملی برای هدایت زندگی فردی و اجتماعی است.

جوهره تحلیل: اهل بیت (ع) و جریان های انحرافی

نویسنده در جمع بندی نهایی خود، شجره طیبه را به اهل بیت پیامبر (ص) و پیروان واقعی و راستین ایشان نسبت می دهد؛ کسانی که با علم، تقوا و فداکاری، مسیر هدایت را روشن نگاه داشته اند. در مقابل، شجره ملعونه شامل تمامی جریان های انحرافی، ظالم، نفاق پیشه و ستمکار است که در طول تاریخ کوشیده اند نور الهی را خاموش کنند. این تحلیل، یک معیار واضح برای تشخیص حق از باطل ارائه می دهد و خواننده را قادر می سازد تا در پیچ و خم های زندگی و اجتماع، راه درست را انتخاب کند و در کنار شجره طیبه قرار گیرد.

نگاهی از بیرون: ارزیابی و توصیه

کتاب «خلاصه ای از تاریخ تحلیلی اسلام (شجره طیبه و شجره ملعونه)» اثری است که با رویکردی متفاوت به تاریخ اسلام می نگرد و تلاش می کند تا با تلفیق تحلیل های قرآنی و روایات تاریخی، درکی عمیق تر از حوادث را ارائه دهد. این کتاب برای طیف وسیعی از مخاطبان می تواند جذاب و آموزنده باشد.

نقاط قوت کتاب

یکی از مهمترین نقاط قوت این کتاب، رویکرد تحلیلی آن است که بر پایه آیات قرآنی بنا شده. نویسنده صرفاً به روایتگری وقایع نمی پردازد، بلکه با استفاده از مفاهیم شجره طیبه و شجره ملعونه، چارچوبی برای فهم چرایی و چگونگی تحولات تاریخی ارائه می دهد. این رویکرد، به خواننده کمک می کند تا نه تنها تاریخ را بداند، بلکه آن را بفهمد و از آن عبرت گیرد. جامعیت تاریخی نسبی در مقیاس یک خلاصه، از دیگر نقاط قوت است. با وجود اینکه کتاب یک خلاصه است، اما سیر تاریخی را از حضرت ابراهیم (ع) تا واقعه کربلا با جزئیات کافی برای درک کلی پوشش می دهد.

نثر روان و قابل فهم کتاب نیز از جمله ویژگی های مثبت آن است. نویسنده تلاش کرده تا حتی پیچیده ترین مفاهیم را با زبانی ساده و شیوا بیان کند که این امر برای خواننده عمومی بسیار مفید است. علاوه بر این، برجسته سازی تقابل حق و باطل در طول تاریخ، از دیدگاه یک خواننده تجربه محور، حس همراهی و بصیرت را در او تقویت می کند؛ گویی با هر واقعه، در حال تماشای نبرد ابدی خیر و شر است.

مواردی برای تامل بیشتر

البته، هر کتابی می تواند نقاط قابل تأملی نیز داشته باشد. برای خوانندگان متخصص تر و پژوهشگران تاریخ اسلام، ممکن است نیاز به جزئیات بیشتری در برخی مقاطع تاریخی احساس شود. با توجه به اینکه هدف کتاب ارائه خلاصه و تحلیل است، از پرداختن به جزئیات صرف و بررسی اقوال مختلف تاریخی پرهیز شده است که این امر می تواند برای پژوهشگران، محدودیت هایی ایجاد کند. همچنین، نویسنده خود تأکید کرده که از پرداختن به حوادث آینده و پیش بینی های احادیث در مورد ظهور حضرت مهدی (عج) خودداری کرده است. اگرچه این رویکرد منطقی به نظر می رسد، اما برخی خوانندگان ممکن است انتظار داشته باشند که با توجه به تداوم تقابل دو شجره تا ظهور، اشارات بیشتری به این جنبه از موضوع صورت گیرد.

چرا این کتاب را بخوانیم؟

این کتاب به ویژه برای دانشجویان و پژوهشگران تاریخ اسلام که به دنبال درک سریع چارچوب نظری و سیر تاریخی ارائه شده در این کتاب برای مقاصد پژوهشی یا مطالعاتی خود هستند، بسیار توصیه می شود. همچنین، علاقه مندان به مباحث قرآنی و تاریخی که به دنبال فهم ارتباط آیات شجره طیبه و شجره خبیثه با وقایع تاریخی اسلام هستند، بینش های ارزشمندی در این کتاب خواهند یافت. خوانندگان عمومی که قصد خرید یا مطالعه کتاب کامل را دارند و می خواهند قبل از ورود به جزئیات، دید کلی و ساختاریافته ای از محتوای آن به دست آورند، با مطالعه این خلاصه، نقشه راه روشنی را در اختیار خواهند داشت. در نهایت، این کتاب برای هر جستجوگر محتوای تحلیلی که فراتر از یک معرفی ساده، به دنبال تحلیل و بررسی نقاط قوت و ضعف احتمالی تاریخ است، یک منبع غنی محسوب می شود. خواندن نسخه کامل کتاب برای درک عمیق تر تمامی ظرافت ها و جزئیات تحلیل های نویسنده، اکیداً توصیه می شود.

کلام آخر

کتاب «خلاصه ای از تاریخ تحلیلی اسلام (شجره طیبه و شجره ملعونه)» اثر اسماعیل طالب زادگان، بیش از یک روایت صرف از تاریخ است؛ این کتاب، دعوتی است به تأمل عمیق در معنای وقایع، درس گرفتن از سرنوشت گذشتگان و تشخیص خط حق از باطل. با بررسی دقیق مفاهیم قرآنی شجره طیبه و شجره ملعونه، نویسنده چارچوبی تحلیلی را در اختیار خواننده قرار می دهد که می تواند برای فهم هر مقطع از تاریخ اسلام و حتی برای زندگی امروز، روشنگر باشد. این کتاب به ما می آموزد که چگونه باید با نگاهی بصیرت مندانه به تاریخ نگریست و در کدام مسیر قدم نهاد تا همواره در زمره یاران شجره طیبه باشیم و از پیامدهای شجره ملعونه در امان بمانیم. امید است که این خلاصه، دروازه ای باشد به سوی مطالعه عمیق تر این اثر ارزشمند و راهی برای افزایش بصیرت تاریخی و دینی هر خواننده.