خلاصه کتاب انجیل برنابا (نویسنده برنابا)

انجیل برنابا کتابی است که از قرن شانزدهم میلادی به بعد در اروپا پدیدار شد و به سرعت به کانون بحث ها و مناقشات گسترده ای در جهان ادیان تبدیل گشت؛ زیرا در آن روایاتی دیده می شود که با اناجیل چهارگانه مسیحی کاملاً متفاوت است و بشارت های صریح و مکرری درباره ظهور حضرت محمد (ص) در آن به چشم می خورد.

این اثر، که ادعا می شود توسط برنابا، یکی از شاگردان حضرت عیسی (ع)، نگاشته شده، از همان ابتدا مورد توجه مسلمانان قرار گرفت و همزمان با مخالفت شدید بخش عمده ای از مسیحیان و پژوهشگران غربی روبه رو شد. وقتی به دنیای این کتاب قدم می گذاریم، خود را در میان یک جدال تاریخی و الهیاتی می یابیم که هر سوی آن با دلایل و شواهد خاص خود به دفاع یا رد این متن می پردازد. این مقاله با هدف روشن کردن ابعاد مختلف این انجیل جنجالی، تلاش می کند تا خلاصه ای جامع از محتوای آن، تاریخچه کشفش، و مهم تر از همه، دلایل موافقان و مخالفان اصالت آن را ارائه دهد و خواننده را در مسیر درک این پدیده منحصر به فرد در تاریخ ادیان همراهی کند.

برنابا: شاگردی از تاریخ تا افسانه

درک ماهیت و جایگاه انجیل برنابا ابتدا مستلزم شناخت برنابا، شخصیتی است که این کتاب به او منسوب شده است. سفر در زمان به قرون اولیه مسیحیت، ما را با فردی برجسته و مورد احترام به نام برنابا آشنا می کند که نقش مهمی در گسترش مسیحیت اولیه ایفا کرد.

جایگاه تاریخی برنابا در مسیحیت اولیه

برنابا، با نام واقعی «جوزف» یا یوسف، از خاندان لاوی و اهل قبرس بود. کتاب اعمال رسولان در عهد جدید، او را فردی نیکوکار و صالح معرفی می کند که دارایی خود را وقف کمک به پیروان اولیه مسیحیت می کرد و در میان آن ها بسیار محبوب و تأثیرگذار بود. اهمیت او زمانی بیشتر آشکار می شود که می بینیم این برنابا بود که پولس (شائول طرسوسی)، یکی از سرسخت ترین مخالفان اولیه مسیحیت، را پس از هدایت یافتن، به حواریون معرفی کرد و زمینه پذیرش او را فراهم آورد. پولس و برنابا مدتی طولانی در سفرهای تبشیری خود همراه و همکار بودند و در انتشار پیام مسیحیت نقش حیاتی ایفا کردند. به همین دلیل، برنابا در سنت مسیحی به عنوان یکی از پدران کلیسا و چهره ای مهم و مورد احترام شناخته می شود.

تمایز میان انجیل برنابا و رساله برنابا

در بررسی متون تاریخی و الهیاتی، یکی از نکات کلیدی که اغلب باعث سردرگمی می شود، تمایز قائل شدن بین انجیل برنابا (The Gospel of Barnabas) و رساله برنابا (The Epistle of Barnabas) است. این دو کتاب، با وجود تشابه اسمی، کاملاً از یکدیگر متمایز هستند و محتوای الهیاتی متضادی دارند. رساله برنابا، متنی قدیمی است که به قرون اولیه مسیحی (قرن اول یا دوم میلادی) بازمی گردد و در آن از تصلیب و رستاخیز مسیح و سایر آموزه هایی که شباهت زیادی به کتب مقدس مسیحی دارند، سخن به میان آمده است. این رساله در برخی کلیساهای اولیه مورد مطالعه قرار می گرفت، اما هرگز به عنوان بخشی از کتاب مقدس رسمی پذیرفته نشد. اما انجیل برنابای مورد بحث ما، اثری است که از قرون متأخر (قرن ۱۴ یا ۱۵ میلادی) ظاهر شده و محتوای آن به کلی با رساله برنابا متفاوت است، به طوری که اساساً آموزه هایی در راستای تأیید توحید اسلامی و بشارت به پیامبر اسلام را در بر می گیرد. این تمایز در شناخت ماهیت و اصالت انجیل برنابای کنونی، حیاتی است.

آنچه در انجیل برنابا روایت می شود: نگاهی عمیق به محتوا

انجیل برنابا با 222 باب خود، روایت منحصر به فردی از زندگی و تعالیم حضرت عیسی (ع) ارائه می دهد که تفاوت های بنیادینی با چهار انجیل رسمی مسیحیت دارد. ورود به این بخش از مقاله، ما را با محتوای اصلی و ادعاهای جسورانه این کتاب آشنا می سازد.

تصویری متفاوت از عیسی (ع)

در انجیل برنابا، عیسی (ع) نه تنها پسر خدا معرفی نمی شود، بلکه الوهیت او به صراحت و مکرراً انکار می گردد. او در این انجیل، بنده و پیامبر خداست که رسالتش آمادگی برای ظهور پیامبر موعود بعدی است. این رویکرد، تضاد آشکاری با اعتقادات اصلی مسیحیت درباره الوهیت عیسی و تثلیث دارد. علاوه بر این، انجیل برنابا روایت مصلوب شدن عیسی را قویاً رد می کند و ادعا می نماید که یهودا اسخریوطی یا شخص دیگری به جای او به صلیب کشیده شده است. این بخش از روایت، برای بسیاری از مسلمانان که به عدم تصلیب عیسی معتقدند، جذابیت خاصی دارد و به دیدگاه اسلامی نزدیک است.

بشارت های صریح درباره پیامبر اسلام (ص)

یکی از برجسته ترین و بحث برانگیزترین جنبه های انجیل برنابا، اشارات صریح و مکرر آن به نام محمد (با املاهای مختلف) و رسول الله است. این کتاب، حضرت عیسی (ع) را پیامبری معرفی می کند که راه را برای رسول الله هموار می سازد و او را خاتم پیامبران می داند. توصیفات جامع و مفصلی از پیامبر موعود و دین او ارائه شده است، از جمله برچیدن بت پرستی، گسترش رحمت برای جهانیان، و آوردن شریعتی کامل. این بخش ها، عملاً انجیل برنابا را به متنی تبدیل کرده اند که برای مسلمانان، بشارتی مهم و تأییدی بر نبوت حضرت محمد (ص) از سوی انبیاء پیشین محسوب می شود.

«نام مسیا عجیب است، زیرا که خدا وقتی روان او را آفرید و او را در نور آسمانی گذاشت، برای او نامی انتخاب کرد. خدا فرمود: صبر کن ای محمّد! زیرا می خواهم برای تو (و فقط برای تو) بهشت و جهان خلق کنم؛ و می خواهم به خاطر تو بسیاری از خلایق [گناهکار] را که می بخشم. حتی هر که نام تو را مبارک، مبارک می کنم و هر که تو را لعنت کند [و با تو دشمنی ورزد] ملعون [و دور از رحمت من] می شود.»

نفی تثلیث و تأکید بر توحید مطلق

انجیل برنابا با قاطعیت تمام آموزه تثلیث را نفی کرده و بر توحید مطلق و یگانگی خداوند تأکید می ورزد. این دیدگاه، کاملاً همسو با تعالیم اسلامی است که توحید را از اساسی ترین اصول خود می داند. در این انجیل، خداوند یگانه و بی همتاست و هیچ شریکی در الوهیت ندارد. این موضوع، یکی از نقاط افتراق اصلی این کتاب با مسیحیت رسمی است.

تفاوت های فقهی و روایی با اناجیل رسمی و شباهت ها به اسلام

علاوه بر نفی تثلیث و الوهیت عیسی، انجیل برنابا شامل نکات اعتقادی و فقهی دیگری نیز هست که آن را به اسلام نزدیک می کند و از مسیحیت رسمی دور می سازد. از جمله:

• اهمیت اعمال صالح: برخلاف تأکید پولس بر ایمان تنها برای رستگاری، انجیل برنابا سعادت را تنها با ایمان و عمل صالح توأمان ممکن می داند.
• قربانی اسماعیل: این انجیل روایت می کند که حضرت ابراهیم، فرزندش اسماعیل را برای قربانی به قربانگاه برد، نه اسحاق را، که این با روایت قرآن همخوانی دارد و با تورات متفاوت است.
• تحریم گوشت خوک: این حکم فقهی در انجیل برنابا نیز مانند اسلام، وجود دارد.

همچنین، برخی روایات منحصربه فرد دیگر در این انجیل به چشم می خورد که آن را از سایر متون دینی متمایز می کند:

• توصیفاتی از بهشت و جهنم که به ادبیات متأخر اروپایی (مانند کمدی الهی دانته) شباهت دارد.
• روایت سجده فرشتگان بر آدم با جزئیاتی متفاوت از قرآن.
• اشاره به نُه آسمان که با هفت آسمان در قرآن در تضاد است.
• روایت متفاوتی از درد زایمان حضرت مریم با آنچه در قرآن آمده است (انجیل برنابا می گوید عیسی بدون درد زاده شد، در حالی که قرآن به صراحت از درد زایمان مریم سخن می گوید).
• نام برادر هابیل (قایین) که با نام قابیل در منابع اسلامی متفاوت و به روایت کتاب مقدس نزدیک است.

تاریخچه پرفراز و نشیب انجیل برنابا: از کشف تا نسخه های موجود

داستان ظهور انجیل برنابا خود به اندازه محتوای آن جذاب و پر از ابهامات است. این بخش، به تاریخچه کشف و نسخه هایی که از این کتاب در دست داریم، می پردازد و ابهامات پیرامون آن را بازگو می کند.

اولین ظهور و نسخه های خطی

انجیل برنابا برای اولین بار در اواخر قرن شانزدهم و اوایل قرن هجدهم میلادی به شکل نسخه های ایتالیایی و اسپانیایی پدیدار شد. قدیمی ترین نسخه موجود، نسخه ای ایتالیایی است که در حال حاضر در کتابخانه سلطنتی وین نگهداری می شود و تاریخ نگارش آن به حدود سال ۱۵۷۵ میلادی باز می گردد. علاوه بر این، یک متن دیگر به زبان اسپانیایی نیز در اوایل قرن هجدهم کشف شد. نکته قابل تأمل این است که پیش از این دوران، هیچ سابقه تاریخی یا اشاره ای معتبر به وجود چنین انجیلی در متون قدیمی تر، چه مسیحی و چه اسلامی، دیده نمی شود.

داستان جنجالی کشف و ابهامات آن

نسخه اسپانیایی انجیل برنابا با مقدمه ای بحث برانگیز آغاز می شود که توسط راهبی ایتالیایی به نام فرامارینو نوشته شده است. او ادعا می کند که در اواخر قرن شانزدهم، پس از خواندن آثار ایرنائوس (اسقف مسیحی قرن دوم) و کنجکاو شدن در مورد برنابا، از طریق ارتباطات خود با پاپ سکستوس پنجم، به کتابخانه خصوصی پاپ در واتیکان دسترسی پیدا کرده است. طبق ادعای او، وی در فرصتی مناسب و زمانی که پاپ به خواب رفته بود، به طور اتفاقی یکی از کتاب ها را برمی دارد که همان انجیل برنابا بوده است. فرامارینو سپس مخفیانه این کتاب را از کتابخانه خارج می کند و پس از مطالعه آن، به دین اسلام می گراید. این روایت، خود یکی از نقاط ابهام و جدال در مورد اصالت این انجیل است. منتقدان این داستان را ساختگی می دانند و بر این نکته تأکید می کنند که نسخه های موجود، به ویژه نسخه ایتالیایی، قدمت زیادی ندارند و تحلیل های زبانی نشان می دهد که این متون در اصل به زبان لاتین قدیم یا ایتالیایی نوشته شده اند، نه ترجمه ای از متون اصلی یونانی یا آرامی (زبان حضرت عیسی). این فقدان سابقه تاریخی و نسخه های کهن تر، یکی از قوی ترین دلایل مخالفان اصالت این انجیل محسوب می شود.

جدال بر سر اصالت انجیل برنابا: دلایل موافقان و مخالفان

انجیل برنابا از زمان کشف خود تاکنون، همواره در کانون جدال های شدید الهیاتی و تاریخی قرار داشته است. دو دیدگاه کاملاً متضاد درباره اصالت آن وجود دارد که هر یک بر مبنای دلایل خاص خود استدلال می کنند. این بخش، خواننده را به عمق این مناقشه می برد و استدلال های هر دو طرف را به تصویر می کشد.

استدلال های مخالفان اصالت (دیدگاه غالب دانشگاهی و مسیحی)

اکثریت قریب به اتفاق پژوهشگران غربی و الهی دانان مسیحی، انجیل برنابا را اثری جعلی و ساخته شده در قرون متأخر (قرون ۱۴ تا ۱۶ میلادی) می دانند. دلایل آن ها را می توان در چند دسته اصلی خلاصه کرد:

1. عدم پیشینه تاریخی در متون اولیه: این قوی ترین استدلال است. هیچ اشاره ای یا نقل قولی از انجیل برنابای کنونی در متون آبای کلیسا، تاریخ نگاران مسیحی، و حتی فهرست های کتب ممنوعه اولیه (مانند لیست گلاسیانوم قرن پنجم میلادی) دیده نمی شود. حتی در میان علمای مسلمان پیش از قرن ۱۵ میلادی (مانند فارابی، مسعودی، ابن حزم، غزالی و ابن خلدون) که در بحث های جدلی خود با مسیحیان از هر مدرکی بهره می بردند، نامی از این انجیل به میان نیامده است. انجیل برنابای ذکر شده در لیست گلاسیانوم، احتمالاً به متنی گنوسی با محتوای متفاوت اشاره دارد و نباید با انجیل کنونی اشتباه گرفته شود.

2. خطاهای تاریخی و جغرافیایی (Anachronisms): این انجیل شامل اشتباهاتی است که نشان می دهد نویسنده آن در دوره ای متأخرتر می زیسته و با جزئیات تاریخی و جغرافیای زمان عیسی (ع) آشنا نبوده است:

   • اشاره به سال یوبیل ۱۰۰ ساله در حالی که تا سال ۱۳۰۰ میلادی (زمان پاپ بونیفاس هشتم) سال یوبیل ۵۰ ساله بود.
   • استفاده از واحد رطل که پس از عصر عثمانی رایج شد.
   • حضور فریسیان در عصر ایلیای نبی، در حالی که این گروه پس از جلای بابلی (قرن دوم میلادی) شکل گرفتند.
   • خطای جغرافیایی ناصره: ناصره شهری ساحلی نبود و ۱۴ مایل با دریای جلیل فاصله داشت، در حالی که انجیل برنابا آن را شهری ساحلی معرفی می کند که ساکنانش ماهیگیری می کردند.

3. شباهت به آثار متأخر اروپایی: پژوهشگران شباهت های چشمگیری میان توصیفات جهنم و بهشت در انجیل برنابا و کمدی الهی دانته (که در سال ۱۳۰۰ میلادی آغاز به نگارش شد) یافته اند. همچنین عبارت خدایان دروغین و دروغگو که در دانته استفاده شده، چندین بار در این انجیل تکرار شده است. این شباهت ها نشان می دهد که نویسنده انجیل برنابا از آثار دانته تأثیر پذیرفته، یا بالعکس، که فرضیه دوم به دلیل قدمت کمتر دانته نسبت به برنابا منطقی تر به نظر می رسد. همچنین، اشاره به نه آسمان نیز ما را به یاد آثار دانته می اندازد.

4. تحلیل زبانی و ادبی: مطالعات زبان شناسی نشان داده است که نسخه موجود به احتمال قوی در اصل به زبان ایتالیایی (یا لاتین قدیم) نگاشته شده و ترجمه ای از متن یونانی یا آرامی (زبان عیسی) نیست. این مسئله، اصالت آن را زیر سؤال می برد.

5. تناقضات درون متنی: در بخش هایی از کتاب، عیسی با عنوان مسیح یاد می شود، اما در بخش های دیگر، او صراحتاً مسیا بودن خود را انکار می کند و مسیا را شخصی از نسل اسماعیل (حضرت محمد) معرفی می کند. این تناقض می تواند ناشی از عدم درک نویسنده از معانی واژگان عبری باشد، چرا که مسیح و مسیا هر دو ترجمه واژه ماشیح به معنای مسح شده هستند.

6. هدف احتمالی نگارش: محققان بر این باورند که این انجیل در فضای دوران تفتیش عقاید (Inquisition) در اروپا و با هدف پر کردن فاصله بین کتاب مقدس مسیحی و قرآن، احتمالاً توسط یک یا گروهی از نویسندگان مسلمان یا تازه مسلمان شده نوشته شده است. هدف، ارائه متنی بود که هم با عقاید مسیحیان سازگار باشد و هم بشارت های صریح به اسلام را در خود داشته باشد.

دلایل و شواهد موافقان اصالت (برخی علمای مسلمان)

در مقابل، برخی از علمای مسلمان، به ویژه در جهان تشیع، این انجیل را تا حد زیادی معتبر می دانند یا دست کم معتقدند که حاوی حقیقت هایی اصیل است که در اناجیل رسمی تحریف شده اند. دلایل آن ها اغلب بر مبنای همخوانی محتوای این انجیل با تعالیم اسلامی است:

1. همخوانی عمیق با تعالیم اسلامی: این قوی ترین دلیل برای موافقان است. تأکید بر توحید، انکار تثلیث و الوهیت عیسی، نفی مصلوب شدن عیسی، پیشگویی های صریح درباره پیامبر اسلام (ص)، داستان قربانی اسماعیل، و اهمیت شریعت، همگی با اصول اساسی اسلام سازگاری کامل دارند. این شباهت ها برای بسیاری از مسلمانان، نشانه اصالت و صحت این انجیل است.

2. نظرات علمای شیعه: شخصیت های برجسته ای مانند آیت الله محمدتقی بهجت، آیت الله محمد صادقی تهرانی، و علامه سید محمدحسین طباطبایی و استادشان مرحوم قاضی، مطالعه انجیل برنابا را توصیه کرده اند. آیت الله بهجت به وجود جهات عجیبه و شواهد صدق و نزدیکی بسیار به اسلام در این انجیل اشاره کرده و احتمال داده اند که برخی اختلافات جزئی حاصل تحریفات بعدی باشد. آیت الله صادقی تهرانی نیز معتقد بود که جرم این انجیل، مخالفت شدید آن با تعالیم پولس و بشارات صریح به پیامبر اسلام بوده که منجر به کنار گذاشته شدن آن از سوی مسیحیت شده است.

   «انجیل برنابا با اناجیل اربعه مخالف است. جهات عجیبه و شواهد صدقی در آن است که خدا می داند چقدر به اسلام نزدیک است از جمله تحریم لحم خنزیر… هر کسی که این انجیل را ببیند یقین پیدا می کند که (قسمت) زیادش همان بیانات خود حضرت عیسی (ع) است…» (آیت الله محمدتقی بهجت)

3. ادعای وجود و ممنوعیت اولیه: برخی منابع اسلامی (مانند عطاء الرحیم) ادعا می کنند که این انجیل تا قرون اولیه میلادی در کلیساهای اسکندریه مورد استفاده بوده و به دلیل بشارات به نبوت محمد، توسط کلیسا ممنوع و کنار گذاشته شده است. هرچند این ادعا توسط پژوهشگران تاریخی به شدت مورد نقد قرار گرفته و مستندی برای آن وجود ندارد.

4. احتمال وجود منابع اولیه از فرقه های غیررسمی: حتی برخی محققان غربی نیز اذعان دارند که انجیل برنابا یک جعل فی البداهه قرون ۱۴ تا ۱۶ نیست و ممکن است نویسنده آن از منابع اولیه فرقه های مسیحی غیررسمی (غیر ارتودوکس) که عقایدی متفاوت با جریان اصلی کلیسا داشتند، استفاده کرده باشد. این موضوع می تواند تا حدی توجیه گر برخی شباهت ها و تفاوت های آن با اناجیل رسمی باشد.

5. پذیرش نسبی و تغییرات کمتر: عده ای از مسلمانان اگرچه آن را به طور کامل نپذیرفته اند (به دلیل تناقضات جزئی با قرآن)، اما بسیاری دیگر معتقدند که در طول تاریخ، تغییرات کمتری نسبت به اناجیل رسمی داشته و به اصل آموزه های عیسی (ع) نزدیک تر است.

این تضاد در دیدگاه ها، انجیل برنابا را به متنی جذاب و پیچیده تبدیل کرده که مطالعه آن برای درک پویایی های گفتمان های بین ادیانی و تاریخ ادیان، از اهمیت بسزایی برخوردار است.

ترجمه های فارسی انجیل برنابا و اهمیت آن ها

با وجود تمامی مناقشات پیرامون اصالت انجیل برنابا، این کتاب به دلیل محتوای خاص خود، مورد توجه بسیاری از علاقه مندان به مطالعات دینی، به ویژه در جهان اسلام قرار گرفته و به زبان های مختلف، از جمله فارسی، ترجمه شده است. این بخش به معرفی ترجمه های فارسی موجود می پردازد و اهمیت هر یک را مورد بررسی قرار می دهد.

معرفی ترجمه های مهم

تاکنون چهار ترجمه مهم از انجیل برنابا به زبان فارسی منتشر شده است که هر یک ویژگی های خاص خود را دارند:

1. ترجمه علامه حیدرقلی سردار کابلی: این ترجمه، اولین نسخه فارسی است که از روی متون عربی و انگلیسی انجام شده است. نثر آن نسبتاً قدیمی است و ممکن است در بخش هایی برای خواننده امروزی کمی دشوار باشد. با این حال، به عنوان اولین تلاش برای معرفی این انجیل به فارسی زبانان، از اهمیت تاریخی ویژه ای برخوردار است.
2. ترجمه مرتضی فهیم کرمانی: این ترجمه به درخواست سید محمود طالقانی در زندان قصر انجام شد. اگرچه این ترجمه از یک زبان واسطه دیگر (عربی) گذشته و ممکن است اشکالاتی داشته باشد، اما به دلیل روان بودن و نزدیک تر بودن به زبان امروزی، برای بسیاری از خوانندگان قابل فهم تر است.
3. ترجمه سعید کریم پور: این ترجمه مستقیماً از روی ترجمه انگلیسی نسخه ایتالیایی انجام شده و با دو متن اصلی ایتالیایی و اسپانیایی تطبیق داده شده است. ویژگی منحصر به فرد این ترجمه، مقدمه تحلیلی آن است که بر پایه دلایل و استدلال های پژوهشگران، به بحث درباره جعلی بودن این انجیل می پردازد. این ترجمه توسط پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی منتشر شده است.
4. ترجمه امیررضا لبافی: این نیز یکی دیگر از ترجمه های فارسی است که در سال ۱۳۹۸ منتشر شد و به مجموعه ترجمه های موجود اضافه گردید.

این تنوع در ترجمه ها، نشان دهنده علاقه و کنجکاوی جامعه فارسی زبان به این متن جنجالی و تلاش برای دسترسی به آن از منظرهای مختلف است. هر ترجمه، با سبک و رویکرد خاص خود، دریچه ای جدید به سوی این کتاب باز می کند و به خوانندگان امکان می دهد تا با مقایسه آن ها، به درک عمیق تری از محتوای انجیل برنابا دست یابند.

نتیجه گیری: اثری بحث برانگیز در آینه زمان

انجیل برنابا همچون آینه ای است که در آن، بازتابی از باورها، امیدها و جدال های دیرینه میان ادیان مختلف، به ویژه اسلام و مسیحیت، دیده می شود. این کتاب، با محتوای بی نظیر و جنجالی خود، از قرون متأخر میلادی (شانزدهم تا هجدهم) پا به عرصه ظهور گذاشت و تا به امروز، پژوهشگران و علاقه مندان را در سراسر جهان به بحث و تأمل واداشته است.

داستان این انجیل، از کشف اسرارآمیز آن در کتابخانه های اروپا تا انتشار گسترده آن در عصر حاضر، خود روایتی است از تلاش انسان برای یافتن حقیقت و تأیید باورهایش. در یک سو، اکثریت قریب به اتفاق پژوهشگران غربی و الهی دانان مسیحی، آن را اثری کاملاً جعلی و ساخته شده در قرون متأخر می دانند. دلایل آن ها، از جمله عدم وجود سابقه تاریخی در متون کهن، وجود خطاهای تاریخی و جغرافیایی، شباهت های متنی با آثار متأخر اروپایی و تحلیل های زبانی، به وضوح بر این ادعا صحه می گذارند.

در مقابل، بخش مهمی از علمای مسلمان، به دلیل همخوانی های عمیق محتوای این انجیل با تعالیم اسلامی، از جمله تأکید بر توحید، انکار تثلیث و الوهیت عیسی، و بشارت های صریح به پیامبر اسلام (ص)، آن را معتبر می دانند یا دست کم معتقدند که حاوی حقایقی اصیل است که از تحریفات مصون مانده است. این دیدگاه، اگرچه با چالش های تاریخی مواجه است، اما به دلیل جذابیت های الهیاتی و معنوی آن برای جامعه مسلمانان، همچنان طرفداران خود را دارد.

انجیل برنابا، چه اثری اصیل و چه یک جعل ماهرانه، به عنوان یک پدیده منحصر به فرد در تاریخ ادیان و یک متن مهم در گفتمان های بین ادیانی بین اسلام و مسیحیت، جایگاه خود را تثبیت کرده است. مطالعه این کتاب، نه تنها فرصتی برای درک یک متن مذهبی بحث برانگیز است، بلکه بینش عمیقی نسبت به پیچیدگی های تعاملات فرهنگی، تاریخی و الهیاتی در طول قرون را ارائه می دهد. دعوت می شود تا با مطالعه بیشتر، هر فرد دیدگاه شخصی خود را بر اساس مستندات و تحلیل ها شکل دهد.