تفاوت شمش با بیلت و بلوم و تختال چیست؟
بیلت چیست و آیا شمش و بیلت باهم تفاوت دارند؟ این سوال مقدمه ایست برای اینکه در مورد این محصول کنجکاو شویم و تلاش کنیم تا اطلاعاتی نسبت به آن کسب کنیم. در مقاله‌ای تحت عنوان به بررسی دقیق این موضوعات پرداختیم. در این مقاله سعی شده توضیحاتی در مورد تفاوت شمش، بیلت، بلوم و اسلب داده شود. در بیان عامیانه باید بگوییم که بیلت، بلوم و اسلب همه از شمش ساخته می‌شوند اما تفاوت‌های زیادی با هم دارند.
این محصولات از کالاهای فولادی نیمه ساخته هستند که برای تبدیل شدن به محصول نهایی باید فرآوری شوند. به دلیل اهمیت این محصولات در تولید و و سایر مقاطع فولادی، کسب اطلاعات در خصوص انواع و مشخصات آن ها ضروری است. در ادامه به معرفی محصول بیلت و تفاوت شمش و بیلت، اسلب و بلوم خواهیم پرداخت.
بیلت چیست؟
اگر شمش به طور مستقیم از توليد ccm به مصرف نورد برسد به آن شمش ccm يا بيلت گفته مى‌شود. بیلت را به عنوان شمشال نیز می‌شناسند، طول بیشتری نسبت به شمش دارد و سطحی دایره شکل یا مربعی آن عرضی کمتر از ۱۵ سانتی‌متر دارد. به عبارتی سطح مقطع بیلت کمتر از ۲۳۰ سانتی‌متر مربع بوده و از آن بیشتر برای تولید میلگرد و سیم استفاده میشود. بيلت در ردههای مختلفی مانند 3sp و 5sp توليد میشود.
بيلتی که نسبت به کشش، خمش و پیچش انعطاف پذیر باشد، بیلت 3sp است. بیلت 5sp انعطاف‌پذیر نیست و برای مواقعی که سازه در معرض نيرو و فشار نيست، استفاده میشود و تقريبا باثبات است. قیمت بیلت 3sp بیشتر است. از بیلت 5SP بیشتر برای تولید میلگرد و از گرید 3SP در ساخت تیرآهن و نبشی استفاده می‌گردد.
تفاوت شمش و بیلت
همان‌طور که ذکر شد بیلت طول بیشتری نسبت به شمش دارد و سطحی دایره شکل یا مربعی با عرضی کمتر از ۱۵ سانتی‌متر دارد. در واقع شمش با ابعاد ۱۰۰,۱۲۰,۱۲۵,۱۳۰,۱۵۰,۱۶۰ را بیلت و شمش با ابعاد ۱۸۰*۱۸۰، ۲۰۰*۲۰۰، ۲۵۰*۲۵۰ را بلوم گفته و برای تولید میلگردهای صنعتی مصرف میشود. اهمیت کربن موجود در شمش از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است، چرا که برای تولید از شمش فولادی استفاده میشود و میزان کربن موجود در شمش‌ها برای تولید میلگرد مهم است.
اگر بخواهیم میلگرد سایز 14 تا 40 تهیه کنیم، شمش باید با کربن 30 تا 35 باشد و برای سایزهای پایین‌تر، نیاز به کربن کمتری است چرا که در سایزهای پایین‌تر، کشش و نرمی بیشتری نیاز است. شمش 125، 130 و 150 برای تولید میلگرد مناسب است و در کارخانه‌های مدرن و به روز امکان تولید میلگرد با هر دو شمش وجود دارد. از دیگر تفاوت‌های این دو محصول می‌توان به راحت‌تر بودن حمل و نقل شمش نسبت به بیلت (به دلیل ابعاد آن) اشاره کرد.
از نکات مهم در مورد این است که نرخ شمش به صورت روزانه تعیین میشود و ابتدا این قیمت گذاری توسط شمش فولاد خوزستان انجام میشد. اما به خاطر مشکلاتی که در این فرآیند به وجود آمد از جمله دولتی بودن این مجموعه و عدم شفافیت قیمت‌های تولیدی این واحد، مقرر شد که ملاک قیمت شمش فولادی تولیدکنندگان خصوصی از جمله فولادکیان، فولاد ارفع و فولاد پاسارگاد باشند.
تفاوت شمش و بلوم
همان‌طور که گفتیم شمش با ابعاد ۱۰۰,۱۲۰,۱۲۵,۱۳۰,۱۵۰,۱۶۰ را بیلت و شمش با ابعاد ۱۸۰*۱۸۰، ۲۰۰*۲۰۰، ۲۵۰*۲۵۰ را بلوم میگویند. بلوم را با نام «شمسه» نیز می شناسند. تفاوت بیلت و بلوم این است که بلوم در واقع همان بیلت است که سایز متفاوتی دارد. یعنی عرض آن بیش از ۱۵ سانتی‌متر است، به عبارتی می‌توان گفت سطح مقطع کوچک‌‌تر از ۲۳۰ سانتی‌متر مربع است.
به همین دلیل معمولا بلوم و بیلت در یک دسته قرار می‌گیرند. بیشترین مصرف بلوم برای ساخت ریل، سپری، ناودانی، قوطی است. در گذشته نام بلوم بیشتر استفاده میشد اما به مرور زمان، تجار این صنف نام فابریک را بر این محصول گذاشتند. هر چند که هنوز قدیمی‌های این بازار این محصول را بلوم هم میگویند. از تولیدکنندگان مطرح بلوم در کشور می‌توان به ذوب آهن اصفهان، مجتمع فولاد خوزستان، فولاد پاسارگاد و مجتمع فولاد ویان همدان اشاره کرد. این محصول در سایزهای بیشتر از 160*160 میلی‌متر و طول 6 و 12 متری تولید و به بازار عرضه می‌گردد.
تفاوت شمش و اسلب
اسلب قطعه‌ای مکعب مستطیل از فولاد است که بر خلاف بیلت و بلوم است و معمولا به ضخامت ۲۳۰ میلی‌متر و عرض ۱.۲۵ متر و طول ۱۲ متری است. در واقع تفاوت اسلب و بیلت و بلوم در سطح مقطع و ابعاد نهایی آن است. به اسلب، تختال نیز میگویند. اسلب مواد اولیه ساخت ورق فولادی است. این نکته مهم است که بلوم از كنار اسلب بريده میشود، بنابراین یکی دیگر از چندین تفاوت بلوم و اسلب در سایز آنها است. تولید کننده مطرح اسلب در کشور فولاد خوزستان بوده که این محصول را در ضخامت‌های 300-180 میلی متری تولید و به بازار عرضه می‌نماید.
شمش‌های فولاد اولین فرآورده قابل حمل فولاد است که خود انواع گوناگونی دارد. بیلت، بلوم و اسلب از انواع شمش‌های فولادی هستند. شمش فولادی اصلی‌ترین ماده اولیه برای تولید انواع مقاطع فولادی از جمله ، بلوم، بیلت و و… است. محصولاتی مانند اسلب، بیلت، بلوم کالاهای نیمه فولادی هستند که برای تبدیل به محصولات نهایی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
شمش فولادی چیست؟
شمش فولادی اولین محصول قابل حمل و جابه جایی به دست آمده از فرایندهای فولاد سازی پس از استخراج آهن و تولید فولاد خام است که به صورت جامد و در ابعاد قابل حمل تولید میشود. در حقیقت فرایند شمش سازی یکی از فرایندهای میانی نورد فولادهاست که ماده اولیه صنایع پایین دستی را تولید می‌کند. شمش سازی در اثر انجماد فلز مذاب در قالب انجام میشود و اهداف مختلفی دارد.
انواع شمش فولادی
در صنایع بزرگ فولادی عموما انواع شمش فولادی وجود دارد که عبارتند از: بلوم یا شمشال، بیلت یا شمشه و اسلب یا تختال که در ادامه به تعریف هرکدام میپردازیم.
- شمش (ingot)
شمش قطعه ای با شکل هندسی بسیار ساده از مواد فلزی است که با ذوب انواع فلزات مانند طلا، فولاد، قلع، آلومینیوم، برنج، مس و استیل به دست می‌آید و بر روی آن کار و عملیات تمام کننده انجام می‌گیرد. فلز مذاب خالص به صورت میله ای یا بلوکی داخل قالب ریخته میشود و با انجماد مواد مذاب داخل قالب شمش تولید میشود.
پس می‌توان گفت شمش اصطلاح عامی است برای کلیه قطعاتی که کاربرد آنها مستلزم کار بعدی نظیر ذوب و ریخته گری مجدد یا کار مکانیکی است. شمش‌ها بر اساس شکل مقطع و اندازه به سه نوع زیر تقسیم می‌شوند که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم.
- بیلت یا شمشال (billet)
شمش فولاد بیلت در مرحله دوم از محصولات نیمه آماده تولید میشود. بیلت فولادی بخشی از فلز است که در نورد میله‌ها استفاده شده و می‌تواند با شمش یا ریخته گری مداوم تولید شود. بیلت به عنوان ماده اولیه اکستروژن و سایر عملیات پردازش فلز استفاده میشود.
- بلوم یا شمشه (bloom)
در عصر شکوفایی فولاد، قطعات فولادی تولید شده که اولین مرحله بعد از ذوب و قبل از تولید انواع آهن آلات ساختاری هم چون تیرآهن و ناودانی و نبشی تولید می‌شوند، شمش‌های بلوم فولادی معمولا از طریق نورد شکل ساختاری به شکل پروفیل توپر می‌شوند. در کارخانه‌های فولادسازی قدیمی‌شمش‌های بلوم از شمش آهن تولید می‌شدند و به آنها بلوم آهن گفته میشد اما در کارخانه‌های مدرن امروزی یا فرایند ریخته گری مداوم ساخته می‌شوند.
اسلب‌ها محصولات فولادی نیمه آماده هستند که از طریق شمش‌ها در کارخانه نورد تولید می‌شوند یا از طریق غلتک‌ها مدام پردازش می‌شوند و به طول‌های مختلفی برش می‌خورند. اسلب شکل مستطیلی دارد و این صفحات برای تولید با ماشین آلات سنگین یا نورد گرم به محصولات نازک تر تبدیل می‌شوند.
به طور کلی شمش، بیلت، بلوم و اسلب مهم ترین فراورده‌های میانی نورد فولاد هستند که برای تولید انواع آهن آلات ساختمانی و صنعتی کاربرد دارند. یکی از مهم ترین مواردی که روی کیفیت و قیمت مقاطع فولادی مثل قیمت تیرآهن تاثیر می‌گذارد تفاوت میان مواد اولیه مورد استفاده است به همین دلیل لازم است به تفاوت شمش، بیلت، بلوم و اسلب نیز پرداخته شود.
کاربرد انواع شمش فولادی
همان طور که از توضیحات بالا پیداست مهم ترین تفاوت شمش‌های فولادی کاربرد آنهاست، که در ادامه به بررسی آن میپردازیم:
کاربرد شمش اسلب فولاد
ورق ، لوله درزدار
کاربرد شمش بلوم
سپری ، ریل ، تیرآهن
کاربرد شمش بیلت
میلگرد ، مفتول ، تسمه
اما علاوه بر کاربرد، در سطح مقطع و اندازه نیز متفاوت هستند. به عنوان مثال اسلب به دلیل سطح مقطع پهن برای تولید ورق فولادی مورد استفاده قرار می‌گیرد. هم چنین بلوم برای تولید نبشی و بیلت برای تولید میلگرد مناسب است.
آشنایی با اسلب، بیلت و بلوم
شمشه (بلوم)
شمشه یا بلوم معمولا مقطع مربع یا مستطیلی دارد، عرض و ضخامت آن تقریبا مساوی و سطح مقطع آن از 225 سانتی متر مربع بیشتر است. از شمشه برای ساخت تیر آهن، قوطی، ناودانی، سپری و میلگرد یا لوله بدون درز استفاده میشود.
شمشال (بیلت)
شمشال یا بیلت، شمشی است که معمولا مقطع مربعی، دایره یا هشت ضلعی دارد و سطح مقطع آن کوچک تر از 225 سانتی متر مربع و حداقل 25سانتی متر مربع است. بیلت معمولا برای تولید میلگرد و سیم مورد استفاده قرار می‌گیرد. به طور کلی بلوم یا شمشه نسبت به شمشال یا بیلت مقطع بزرگتر اما طول کمتری دارد.
تختال (اسلب)
تختال یا اسلب مقطع مستطیلی دارد و عرض آن حداقل دو برابر ضخاتمش و گاهی 12برابر است. سطح مقطع اسلب بیشتر از 100سانتی متر مربع و طول آن تا 12متر است. اسلب برای تولید محصولات تخت مثل ورق و کلاف و لوله یا تیوپ استفاده میشود.
خرید اسلب، بیلت و بلوم
در این مقاله آموختیم که بیلت، بلوم، شمش و اسلب، کالاهای فولادی نیمه ساخته (فرآورده‌های میانی نورد فولاد) هستند که برای تبدیل آنها به محصول نهایی بایستی یک یا چند مرحله دیگر فرآوری شوند. تفاوت این محصولات در ابعاد و شکل سطح مقطع آنهاست.
اصلی‌ترین تفاوت این چهار فرآورده در ابعاد و سطح مقطع آنها است. این محصولات که همگی زیرمجموعه شمش فولادی به شمار می‌روند، هریک برای تولید یکی از مقاطع فولادی مورداستفاده قرار می‌گیرند. موارد کاربرد این چهار محصول رابطه مستقیمی با سطح مقطع و ابعاد آنها دارد. به طور مثال اسلب برای تولید ورق‌های فولادی مورد استفاده بوده و از بیلت برای تولید میلگرد استفاده می‌گردد. برای اطلاع از قیمت آهن قراضه می‌توانید به سایت برنافولاد مراجعه نمایید.