تاریخچه پیانو در ایران

در سال 1806 پیانوی سفیدی که ناپلئون هدیه داد به دربار فتحعلی شاه رسید. هیچ کس شکل و شمایل آن را ندیده بود و نمی دانست چگونه با آن بازی کند. این اولین پیانو سال ها به عنوان یک مبلمان تزئینی در تالارهای سلطنتی قرار می گرفت.

شصت و هفت سال بعد، در سال 1873، ناصرالدین شاه، در سفر به پاریس از نمایشگاه پیانو بازدید کرد، پیانویی را که ناپلئون به پدربزرگش هدیه داد را به خاطر دارید؟ و بلافاصله چهار پیانو سفارش داد. که چند ماه بعد به ایران فرستاده شد… رسید اما مشکلات اصلی همچنان پابرجاست. هیچ کس نتوانست آن را بازی کند. سرانجام طلسم شکست و سنج نواز درباری محمدصادق خان سرورالملک دستان خود را از آستین برداشت و پشت پیانو نشست. البته از چیزی که بازی می کرد خوشش نمی آمد. صداش شبیه یک سنتور ناسازگار بود. از اینجا محمدصادق خان متوجه شد که می توان کوک پیانو را مانند یک سنتور تغییر داد. اما برای تمایز دشتی، سه گاه و افشاری باید او را اولین پیانیست ایران دانست. او مدتی نیز به دختر ناصرالدین شاه نواختن پیانو را آموخت. از امروز زندگی پیانو در ایران آغاز شد.

ورود لومر فرانسوی که برای مراقبت از موسیقی نظام به ایران آمده بود، راه را برای معرفی سازهای غربی از جمله پیانو باز کرد. لومار اولین کسی بود که آهنگ های کانتری ایرانی را برای پیانو تنظیم کرد و خودش آنها را نواخت. می توان گفت لومار و شاگردانش (غلامرضا مین باشیان، معتمدالدوله یحیاییان و محمود مفخم) از اولین مروجین پیانو در ایران بودند تا جایی که بعدها گروه های موسیقی سنتی مورد تشویق قرار گرفتند. از پیانو استفاده کرد، از جمله درویش خان، نوازنده سرشناس آن زمان، که پیانویی را نیز به ارکستر برادری آورد و به مشیر همایون شهردار داد. در کنار پیانو، برخی مفاهیم موسیقایی بین المللی مانند ارکستر، کنسرتو، تپ، آکورد، پوزیشن، رسیتال، همراهی، ویولن سل، دوئت، اپرت، اپرا و اینتروال در فرهنگ موسیقی ایرانی گنجانده شده است.

اسامی ثابت:

از طرفی کلاس های پیانو تعداد زیادی هنرجو را به خود اختصاص داد و در مدت کوتاهی پیانیست های ایرانی و بین المللی زیادی تربیت شدند و برخی از آنها در سطح جهانی به شهرت رسیدند. رفیع پطروسیان، کیتی امیر خسروی، تانیا آشوت هارتونیان، امانوئل مالک اصلانیان، نوین افروز و پری برکشلی از جمله دیگر افراد هستند.

و در میان پیانیست های عرصه موسیقی ایران دو نفر از دیگران تأثیرگذارتر بودند: مرتضی محجوبی و جواد معروفی که هر دو بسیار مشهور بودند.

مرتضی مجوبی بیش از پیش به سنت دلبسته شد و فراموش شده ترین آهنگ های سنتی را با مهارت از دل پیانو بیرون آورد. البته او برای اجرای هر کدام حال و هوای پیانو را تغییر داد. او را باید پدر پیانو کلاسیک ایران دانست. او حدود دو هزار شاگرد تربیت کرد که تعداد کمی از آنها نوازنده حرفه ای شدند. از جمله می توان به آذرمیدخت ملک منصور (رکنی)، منوچهر صانعی، ثورنده صانعی، فخری ملک پور، فرهاد معتمد و… اشاره کرد.

اما جواد معروف که از مبتکران سنتی به شمار می رود، در مکتب علینقی وزیری رشد کرد که موسیقی بدیع امروزی مدیون زحمات اوست. پدرش موسی معروفی از بزرگ ترین علمای موسیقی ایران بود و نواختن سازهای زهی را در مدرسه وزیری به شاگردانش آموخت.

جواد پس از فراگیری مقدمات موسیقی کلاسیک نزد پدرش به مدرسه معروفی وزیری راه یافت و پس از مدت کوتاهی نزد استاد معروف پیانو خانم خراطیان به فراگیری پیانو کلاسیک اروپایی پرداخت. نوازندگی پیانو را از کودکی به صورت حرفه ای آغاز کرد. او هر جا که بود شهرت داشت، وقت و انرژی خود را صرف گسترش فرهنگ پیانو ایران کرد و برای نواختن و ساخت آن دست به ابداع و نوآوری زد. viola-music.com

مارووی در حین نواختن به جای «گلیساندو» از «استاکاتو» استفاده می‌کند و در نتیجه ملودی‌هایی روشن و شفاف به دست می‌آورد. به دست چپ استقلال می دهد و از تکثیر دست راست جلوگیری می کند. این هنرمند به تسلط بر سازها شهرت دارد و همچنین تنظیم های بسیار خوبی در کارنامه خود دارد.

او شاگردان زیادی را با اهالی موسیقی آشنا کرد که کوچکترین آنها پون آزاد است.