برای حمایت از سینمای بومی راهبرد نداریم

بهمن ارک در گفت ‌وگو با آنا:

کارگردان سینمای ایران از ضرورت تعریف راهبرد مناسب برای حمایت از سینمای بومی و اقلیمی می‌گوید.

به گزارش خبرنگار فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، یکی از فیلم‌هایی که در سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر (بهمن ۱۳۹۸) توانست نظر مخاطبان و منتقدان را به خود جلب کند، فیلم سینمایی «پوست» به کارگردانی بهرام و بهمن ارک بود. این دو برادر تبریزی کار خود را با ساختن فیلم کوتاه «حیوان» در سال ۱۳۹۵ آغاز کردند که توانست جایزه بخش سینه فونداسیون جشنواره کن را نیز دریافت کند.

فیلم «پوست» ریشه در افسانه‌های محلی منطقه آذربایجان داشت و درواقع ترکیبی از چندین داستان افسانه‌ای بود که در طول قرن‌ها سینه به سینه توسط عاشیق‌های دلسوخته روایت شده‌اند و نسل به نسل به مردمان امروز رسیده‌اند. ترکیب این روایت‌های افسانه‌ای با یک داستان امروزی در «پوست» باعث شد تماشاگر را با یک فیلم بومی در ژانر وحشت مواجه ساخته بود. مولفه‌هایی همچون سحر و جادو، طلسم، موجودات ماورایی، اجنه، بدشگونی و… در قالب کلی تقابل خیر و شر در داستان آن حضوری موثر داشت.

این فیلم را می‌توان یکی از معدود آثار موفق سینمای بومی و روستایی دانست. پوست در پاییز سال ۱۴۰۰ اکران عمومی شد و اکنون نیز در سکو‌های مجازی پخش فیلم قابل مشاهده است.

 
بهمن ارک یکی از دو کارگردان فیلم «پوست» در پاسخ به پرسش خبرنگار آنا که از او درباره موانع ساخت چنین فیلم‌هایی که ظرفیت‌های قومی و منطقه‌ای را نشان می‌دهند گفت: ساخت فیلم‌هایی که در فرم، لوکیشن و محتوا به اقوام، آداب و رسوم و ویژگی‌های جغرافیایی و تاریخی مناطق مختلف کشور بپردازد، نیازمند یک سیاستگزاری فرهنگی درست است. ما در این عرصه راهبرد مناسبی نداریم. بخش خصوصی که توان ساخت این گونه آثار را ندارد و عملکرد ساختار فرهنگی کشور هم مرکزگرا است. ضمن این که چنین فیلم‌هایی معمولاً از حیث فروش و چرخه اقتصادی هم برای تولیدکننده صرفه ندارد.

این فیلمساز افزود: به این ترتیب، اغلب این گونه آثار با بودجه‌های حداقلی ساخته می‌شود. جشنواره‌های خارجی هم علاقه چندانی به موضوعات بومی ندارند و یا حداقل سیاستگزاری اغلب این رویداد‌ها در راستای حمایت از ان گونه فیلم‌ها نیست.

 مدیران سعه صدر داشته باشند

ارک عنوان کرد: اگر بخواهیم فیلم‌هایی که سوژه‌های بومی و اقلیمی دارند به یک جریان فیلمسازی تبدیل شوند به یک عزم همگانی و طراحی و اجرای راهبرد‌های صحیح فرهنگی نیاز داریم. از سوی دیگر مدیران سینمایی هم باید سعه صدر و صبوری داشته باشند. در چند مقطع تاریخی شاهد بودیم که حمایت از تولیدات خارج از پایتخت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان باعث شد تا این آثار هم در داخل و هم در خارج از کشور با استقبال مخاطبان همراه شوند. در همان دوره‌ها نیز فیلم‌های متوسط و حتی ضعیف هم داشتیم، اما بالاخره محتوایی تولید می‌شد و فیلمسازان جوان در آزمون و خطا به یک نگرش ثابت می‌رسیدند و فیلم‌هایی که در مناطق مختلف کشورمان ساخته شد مخاطبان خودش را پیدا کرد.

کارگردان فیلم سینمایی «پوست» گفت: برای معرفی ظرفیت‌های اقلیمی و بومی با ابزار سینما، به یک اتاق دائمی در سازمان سینمایی نیاز داریم که از فیلمسازان حمایت کند و دست آن‌ها را باز بگذارد. دراین بین ممکن است فیلم‌هایی هم ساخته شود که شاید مخاطب چندانی نداشته باشد و به بایگانی برود، اما به تدریج آثار جذاب و پرمحتوا نیز ساخته خواهد شد. فیلم سازانی پرورش پیدا می‌کنند که می‌توانند در استاندارد‌های جهانی ظرفیت فرهنگ و آداب و رسوم قومیت‌های ایرانی را به تصویر بکشند.

نه میدان بازی داریم و نه راهبرد

وی افزود: در حوزه ادبیات بومی و قومی، منابع غنی و قابل‌توجهی داریم. به نظر من مشکل سوژه و خوراک محتوایی نداریم. فیلم‌های قومی فقط مربوط به یک فرهنگ یا لهجه خاص نیست. ما هنوز درباره داستان‌های شاهنامه، فرهنگ عشایر یا فرهنگ نقاشی ایرانی و ده‌ها موضوع دیگر اثری تولید نکرده‌ایم.

این فیلمساز اظهار کرد: می‌گویند در هر روند اجتماعی سه عامل وجود دارد: میدان بازی، هدف و بازیگر( عوامل انسانی)؛ در حوزه سینمای اقلیمی و بومی، ما عوامل انسانی را داریم، اما میدان بازی و راهبرد را نداریم. شما شاهد بودید که دردو دهه اخیر ترکیه در این زمینه چه سرمایه گذاری و برنامه‌ریزی دقیقی داشت و توانست محصولات سینمایی و تلویزیونی خود را به کشور‌های دیگر صادر کند. یعنی این میدان بازی را هم ایجاد کردند.

وی افزود: بخش عمده این موفقیت به خاطر این بود که از ظرفیت‌های بومی و تاریخی خودشان استفاده کردند. البته در خیلی از آثار هم اغراق و تخیل وجود داشت، اما به هر حال در معرفی فرهنگ‌های بومی خود موفق بودند. سینمای ما هنوز درگیر تولیدات شهری و آپارتمانی است و در چنبره پایتخت و نهایتاً شهر‌های بزرگ گرفتار شده است.