ارسباران درگیر آتش؛ حریق گسترده هنوز مهار نشده است
در ارتفاعات جنگلی منطقه ارسباران در آذربایجان شرقی، شعله های آتش که به دلیل وزش باد شدید و خشکی در پوشش گیاهی گسترش یافته اند، نگرانی های جدی زیست محیطی را برانگیخته اند. این درخت زارهای بکر که به عنوان یک ذخیره گاه ارزشمند زیست کره شناخته می شوند، اکنون تهدیدی جدی را تجربه می کنند. کمبود تجهیزات اطفای حریق، مسیرهای صعب العبور و مشارکت مردمی محدود، مهار آتش را به کاری دشوار و زمان بر تبدیل کرده اند.
وضعیت جاری و دشواری های عملیات مهار
آتش سوزی ارسباران با وجود تلاش های شبانه روزی نیروهای محیط زیست و مردمی، همچنان بخش هایی از جنگل را در بر گرفته است. فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان گزارش داده است که وزش باد شدید و خشکی گیاهان باعث رشد سریع آتش شده است و مسیرهای ناهموار منطقه، عملیات اطفای حریق را مختل کرده اند.
نیروی امدادی با کمبود بالگرد و تجهیزات تخصصی مواجه است، که سرعت پیشرفت آتش و اتخاذ اقدامات مقابله ای را محدود کرده است. گزارش ها حاکی از آن است که مناطقی که تا پیش از این مهار شده بودند، به دلیل وسعت آتش و تغییر شرایط محیطی، بار دیگر شعله ور شده اند.
ریشه های مشکل: عوامل گسترش آتش
چه چیزی باعث شده این آتش سوزی به یک بحران جدی تبدیل شود؟ یکی از دلایل مهم، ترکیب عوامل طبیعی مانند باد شدید و پوشش گیاهی خشک است که مواد قابل اشتعال در جنگل را به سرعت گسترش می دهد.
علاوه بر این، صعب العبور بودن برخی بخش های ارسباران باعث می شود دسترسی آتش نشانان به نقاط درگیر بسیار دشوار باشد؛ این امر زمان بندی عملیات را کند کرده و امکان اطفای مؤثر را کاهش می دهد. در چنین شرایطی، نیاز به تجهیزاتی مانند بالگرد بسیار احساس می شود، اما کمبود آن، یکی از چالش های کلیدی در مهار آتش است.
تاثیر افزایش آتش سوزی بر جامعه و محیط زیست
دود غلیظ ناشی از آتش سوزی در بخش های گسترده ای از منطقه پیچیده و بر زندگی ساکنان روستاهای اطراف تأثیر گذاشته است. مناطق روستایی نزدیک به آتش، با خطر سرایت شعله مواجه اند و مسئولان محلی از اهالی خواسته اند در عملیات مهار شرکت کنند و از نواحی درگیر دور نمانند.
از منظر زیست محیطی، ارسباران یکی از مهم ترین جنگل های ایران از نظر تنوع زیستی است و آتش سوزی گسترده می تواند به نابودی اکوسیستم های حساس، از بین رفتن گونه های گیاهی و جانوری و تخریب خاک و منابع آب منجر شود. ظرفیت احیا و بازسازی این مناطق در مقابل تخریب های آتش کاملاً محدود است.
چالش های فنی و لجستیکی مهار آتش
نیروهایی که در عملیات اطفای حریق ارسباران مشارکت دارند، با کمبود تجهیزات تخصصی مانند بالگردهای قابل اعتماد برای آتش نشانی روبه رو هستند. گزارش ها حاکی از مشکلات فنی در بالگردهایی است که به منظور حمل آب و انجام مأموریت در منطقه اعزام شده اند.
همچنین ساختار منطقه، با دامنه های شیب دار، مسیرهای باریک و پوشش گیاهی متراکم، مانع از پیش روی ساده تر نیروها شده است. این محدودیت های لجستیکی باعث می شود برخی نقاط آتش سوزی عملاً در معرض دسترسی محدود باقی بمانند.
نقش مدیریت محلی و مشارکت مردمی
در بحبوحه این بحران، محیط بانان، جنگلبانان و اهالی محلی با تلاش شبانه روزی سعی دارند آتش را مهار کنند. فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان اظهار کرده نیروهای مردمی بخش قابل توجهی از نبرد با آتش را بر عهده دارند. همراهی جامعه محلی در خاموش کردن آتش، نظارت بر گسترش شعله ها و اطلاع رسانی به مقامات، نقشی بسیار حیاتی دارد.
در عین حال، مسئولان منابع طبیعی بر ضرورت تشکیل یگان های ویژه حفاظت از جنگل تأکید دارند تا بتوانند واکنشی سریع تر و سازمان یافته تر در برابر بحران های آتش سوزی داشته باشند. این درخواست سال هاست که مطرح می شود و شکاف نیروهای انسانی در این حوزه یکی از معضلات مشخص است.