آیا مصرف مکمل های آهن واقعاً باعث افزایش وزن می شود؟

مصرف قرص آهن یکی از موضوعاتی است که اغلب در میان عموم مردم با باورهای نادرست همراه است. بسیاری افراد تصور می کنند که مصرف مکمل های آهن به طور مستقیم باعث افزایش وزن می شود، اما پژوهش های علمی و توصیه های کارشناسان نشان می دهند که این تصور کاملاً اشتباه است و افزایش وزن معمولاً ناشی از عوامل دیگری است. دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت با بررسی شواهد علمی، توضیحاتی جامع درباره نقش آهن در بدن و ارتباط آن با وزن ارائه کرده است.

نقش آهن در بدن و تأثیر آن بر سوخت و ساز

آهن یکی از ریزمغذی های حیاتی است که در بسیاری از فرآیندهای بدن نقش اساسی دارد. این ماده معدنی برای تولید هموگلوبین، انتقال اکسیژن به بافت ها و عملکرد صحیح سیستم ایمنی ضروری است. همچنین آهن با ریزمغذی های دیگر مانند ید، سلنیوم، تیروزین و روی در تعامل است تا هورمون های تیروئید به درستی تولید و فعال شوند. کمبود هر یک از این عناصر می تواند باعث اختلال در عملکرد تیروئید شود که علائم آن شامل افزایش وزن، خستگی، کاهش انرژی و کاهش تحمل ورزش است.

تحقیقات نشان داده اند که آهن در مسیرهای متابولیسمی میتوکندریایی نقش کلیدی دارد و به تولید انرژی در سلول ها کمک می کند. این عملکرد به ویژه در کبد و عضلات اسکلتی اهمیت دارد، جایی که آهن می تواند سوخت وساز و مصرف انرژی را بهینه کند. در نتیجه، کمبود آهن ممکن است باعث کاهش سرعت سوخت وساز و افزایش احتمال تجمع چربی و اضافه وزن شود.

مصرف مکمل آهن و ارتباط آن با وزن بدن

مطالعات علمی متعدد نشان داده اند که مصرف مکمل های آهن به خودی خود باعث افزایش وزن نمی شود. در حقیقت، در بسیاری از موارد، مصرف مناسب آهن می تواند به بهبود شاخص های بدنی کمک کند، به ویژه در افرادی که کمبود آهن دارند و سوخت وساز آنها کاهش یافته است.

برخی تحقیقات نشان می دهند که مصرف مکمل آهن ممکن است به کاهش دور شکم، وزن بدن و شاخص توده بدنی (BMI) منجر شود، زیرا با رفع کمبود آهن، سطح انرژی و توانایی بدن برای فعالیت بدنی افزایش می یابد و متابولیسم به حالت طبیعی بازمی گردد.

در عوض، اگر فردی پس از مصرف قرص آهن افزایش وزن را تجربه کند، معمولاً این موضوع به عوامل دیگری مانند رژیم غذایی پرکالری، کم تحرکی یا مشکلات زمینه ای مرتبط با تیروئید و متابولیسم بازمی گردد. در چنین شرایطی، بررسی سبک زندگی و مشورت با پزشک برای شناسایی علت دقیق افزایش وزن اهمیت دارد.

نکات کاربردی برای مصرف ایمن و مؤثر مکمل های آهن

• پیروی از دوز توصیه شده: آهن باید مطابق با نیاز بدن و دستور پزشک مصرف شود تا از جذب بیش از حد یا عوارض جانبی جلوگیری شود.
• تغذیه متعادل: مصرف غذاهای غنی از آهن مانند گوشت قرمز، جگر، حبوبات و سبزیجات برگ سبز همراه با مکمل ها می تواند جذب آهن را افزایش دهد. ویتامین C نیز در بهبود جذب آهن نقش مهمی دارد.
• فعالیت بدنی منظم: ورزش و سبک زندگی فعال به حفظ وزن مناسب، افزایش سوخت وساز و کاهش خطر تجمع چربی کمک می کند.
• پایش وضعیت تیروئید و سایر ریزمغذی ها: کمبود یا اختلال در هورمون های تیروئید می تواند بر وزن تأثیر بگذارد، بنابراین بررسی دوره ای سطح تیروئید و سایر ریزمغذی ها ضروری است.
• مشورت پزشکی: در صورت بروز علائم غیرمعمول مانند خستگی شدید، سبکی سر یا افزایش وزن غیرمنتظره، مراجعه به پزشک برای ارزیابی دقیق توصیه می شود.

جمع بندی

مصرف مکمل های آهن به طور مستقیم باعث افزایش وزن نمی شود. بالعکس، کمبود آهن می تواند زمینه ساز کاهش سوخت وساز، اختلال هورمونی و افزایش وزن شود. مکمل های آهن با تأمین نیاز بدن، عملکرد بهتر تیروئید، افزایش انرژی و بهبود متابولیسم را به همراه دارند. برای بهره مندی کامل از مزایای آهن و حفظ وزن سالم، ترکیبی از رژیم غذایی متعادل، فعالیت بدنی منظم و پایش دوره ای سلامت توصیه می شود.

در نهایت، مصرف آهن نه تنها به حفظ انرژی و سلامت کلی بدن کمک می کند، بلکه نقش مهمی در پیشگیری از مشکلات ناشی از کمبود آن دارد و می تواند به بهبود کیفیت زندگی و فعالیت های روزمره کمک شایانی نماید.